Büyük hadis İmamları, tarihçiler, ilim otoriteleri ve Ehl-i Sünnet mezhep kurucuları; İmam Mehdi Muntazar (a.s)’la ilgili onlarca kitap ve risale kaleme almış ve Hz. Mehdi’ye inanmanın bir İslamî akide olduğunu ortaya koymuş ve bunun delillerini de açıklamışlardır. Yazdıkları kitaplarının bir bölümünü İmam Mehdi (a.s) konusuna ayırmış ve Mehdi, inancının İslamî temellere dayandığını beyan etmişlerdir. Ve neredeyse onların bazısı onunla ilgili yazılmış oldukları kitaplardan daha geniş bir şekilde bu konuya yer vermişlerdir. Bunların bir çoğu kitap olarak basılmış ve bir çoğu da henüz tab edilmemiştir.
Bir taraftan ilimle uğraşan tahkik erbabının bu değerli eserlerden yaralanmalarının gerekliliği, diğer taraftan da bu eserlerin dağınıklığını ve bu asırda ki kalem sahibi olan aydın yazarlar tarafından tanınmamasını veya bilerek göz ardı edildiğini gözlemlediğimiz için bu makalede Hz. Mehdi (a.s) ile ilgili Ehl-i Sünnet temel kaynaklarını tanıtmaya çalışcağız. Bu inancın İslamî kaynaklar açısından ne ölçüde sağlam olduğunu gösterebilmek, inceleyenlerin daha da bir tatmin olmaları için bu kaynakları hadisin ilk tedvin edildiği hicri 2. asırdan başlayarak yazarlarının yaşam tarihlerine göre sıraladık. Aynı zamanda yazarlarının kısa bir biyografisini de ekledik. Ve araştırmacıların bu kitaplara ulaşmalarında kolaylık sağlamak için onların basılmış nüshalarının ilk sayfasının kopyasını küçülterek o kitapla ilgili açıklama sayfasına ekledik. Umarız ki bu makale Mehdilik inancının sağlam kaynaklarını göstererk bu akideye karşı çıkanların sözlerinin son yıllarda ortaya atılan temelsiz bir görüş olduğunu göstermek için yararlı olur.
¯
Kitap : el Musannef.
Müellifi : Ebu Bekr Abdurrezzak b. Hemmam b. Naf-i el Himyeri es-San’ânî el Yemeni. (126-211 Hicri)
Meşhur hadis alimi ve hadis hafızlarından olup, Yemen-San’â’lıdır. 17 bin hadis ezberlemiş, Buhari de bundan hadis almıştır.
Zehebi, bu eserle ilgili olarak şöyle diyor: “Bir çok hadis alimi güvenilirliğini kabul etmiş, sahih hadis kitaplarında nakledilmiş, bilinen ilim kaynaklarından biridir.”
İbn-i Hallakan da şöyle diyor: “Zamanında, Sufyan b. Ayne, Ahmed İbn-i Hanbel ve bir çok İslam alimi ondan hadis nakletmişlerdir.”
c
Kitap : Sünen-i İbn-i Mace.
Müellifi : Muhammed b. Yezid b. Mace-i er-Rebi-i el Gazvinî
Künyesi : Ebu Abdullah (209-273 Hicri)
Meşhur hadis İmamlarından olup hadis ilimlerini araştırmak için Gazvin’den, Bağdat, Basra, Mekke, Kufe, Şam, Mısır ve Rey gibi şehirlere seyahatler yapmıştır. Tarih, tefsir ve hadis ilmi sahasında bir çok eseri vardır. En meşhur kitabı iki ciltlik Sünen-i el Mustafa’dır ki Sünen-i İbn-i Mace olarak tanınmaktadır. Ehl-i Sünnet’in, Kutubu Sitte diye anılan hadis kaynaklarından biridir, Bu kitabının, “el Fiten” babının bir bölümünde, İmam Mehdi (a.s) ile ilgili hadisleri nakletmiştir.
e
Kitap : Sünen-i Ebu Davud.
Müellif : Ebu Davud, Süleyman b. Eş’as b. İshak el Ezdi, el Secistani (202-275 Hicri)
Aslen İran’ın Sistan şehrindendir, genç yaşta ilim tahsil etmk için seyahatler yapmış, Zehebi’nin, nakline göre H:220 senesinde Ahmed İbn-i Hanbel’den Bağdat’ta ilim tahsil etmiştir. Bir çok muhaddisden de hadis dersleri alarak bu sahada, büyük hadis alimlerinden biri olmuştur. Kendisinden, Tirmizi, Nesa-i, hatta üstadı Ahmed İbn-i Hanbel bile hadis nakletmiştir. Daha sonra bir çok şehirde ikamet ettikten sonra, Abbasi halifelerinden el Vasik’in daveti üzerine, Basra’ya yerleşerek burada vefat etmiştir. Onun, hadisle beraber başka konularda da eserleri bulunmaktadır. Eserleri arasında ne meşhuru da Kutubu Sitte’den olan, “Sünen-i Ebu Davud” adıyla bilinen, Kitab-ı Süneni’dir. Nakle göre, Peygamberi Ekrem (s.a.a)’in sünnetini muhafaza etmek için yarım milyon hadisten seçerek bu kitaptaki hadisleri derlemiştir.
Müellif bu kitabında, Mehdi ile ilgili babının “Kitab-ul Mehdi” bölümünde; Mehdi’nin özellikleri, zuhurunun alametleri, zuhurundan sonra neler yapacağı konularıyla ilgili olarak on üç hadis nakletmiştir.
g
Kitap : Sünen-i Tirmizi.
Müellif : Ebu İsa, Muhammed b. İsa b. Savre b. Musa b. ez Zehak es Selemi ez Zerir el Bugi et Tirmizi (209-297 Hicri)
Meşhur hadis alimleri ve İmamlarından olup, hadis hıfzında şöhrete ulaşmıştır. Aslen, Ceyhan Nehri’nin doğusunda bulunan “Tirmiz” şehrinin, Bug köyünde doğmuş, hadis tahsili için, Horasan, Irak, Hicaz gibi yerlere seyahatlerde bulunarak; Muhammed b. İsmail el Buhari’den ders almış ve aynı zamanda beraberce bazı hadis alimlerinden ilim tahsil etmişlerdir, Ahmed b. Hanbel, ed Derami ve üçüncü asır hadis alimlerinden yararlanmıştır. Bunlarla beraber, Rical ilmi, tarih ve hadis sahalarında da eserleri vardır. Eş-Şemail, el-İlel, et-Tarih ve el-Cami-us Sahih kitabı onun bu son kitabı, Ehl-i Sünnet’te büyük değere ve şöhrete sahiptir. Aynı zamanda Kutubu Sitte’den de biridir. Bu kitabıyla ilgili birçok şerhler yazılmıştır. Sünen’in dördüncü cildinde, İmam Mehdi (a.s) hakkında bir takım hadisler nakletmiştir.
v
Kitap : Kitab-ul Bed-u vet-Tarih
Müellif : Ebu Zeyd Ahmed b. Sah-i el Belhî.
Bu kitap İstanbul’da Damat İbrahim Paşa’nın kütüphanesinde olan nüshada ve İbn-i el Verdi’nin, “Haridat-ul Acaib” kitabında bunun, adı geçen müellife ait olduğu belirtilmiştir. Hacı Halife de, Keşf üz-zünun’un birinci cildinin 227. sayfasında bu eserin müellifinin bunun olduğunu belirtmiştir. Ebu Zeyd; ilm-i Rical ve biyografi kitaplarında da tarihçilerin ileri gelenlerinden kabul edilmiş, ilmi, din, şeriat, felsefe, edebiyat, ve diğer ilimlerde de tanınmış olup, İslam alimlerinin büyüklerinden kabul edilmiştir. Ama Fransız müsteşrik Cloman Hewar, araştırmaları neticesi, bu kitabın müellifinin tarihçi Mutahhar b. Tahir el Mukaddes’inin olduğunu bildirmektedir. Çünkü Ebu Zeyd Belhi biyografi kaynaklarına göre; Hicri: 322 veya Hicri: 340 yılında vefat ettiği, oysaki kitabın telif tarihinin Hicri: 355 olduğu kaydedilmiştir, ki Hacı Halife’de “Kaşf uz-Zunun” adlı eserinde Ebu Zeyd’in ölüm tarihini böyle kaydetmiştir. Ama el Mukaddes’in Biyografisi bizim için de meçhuldür. Bu kitap: Miladi: 1899-1919 yılları arasında, müsteşrik Clamon Hewar’ın çalışmasıyla altı ciltle, şerhli olarak Fransa’da basılmış, daha sonra da, Bağdat’ta ofset olarak basılmıştır, bir kısmı hala basılmamıştır.
Bu eserin müellifi kim olursa olsun, kitabın büyük bir kısmını, İmam Mehdi (a.s) konusuna ayırmıştır.
b
Kitap : el Mucem ul Kebir.
Müellif : Ebu’l Kasım Süleyman b. Ahmed b. Eyyub b. Mutayyir-i Lahmi et Taberani (260-360 Hicri).
Büyük hadis alimi ve hadis hafızlarındandır, Şam’ın Taber bölgesinde doğmuş, hadis tahsili için Şam, Hicaz, Irak, Mısır, Yemen’e seyahatlerde bulunmuş ve daha sonra İsfahan’da ikamet ederek yüz yaşında vefat etmiştir.
En önemli eserlerinden olan bu kitabından on cildi, Irak Vakıflar Bakanlığı tarafından on cilt halinde yayınlanmış. Mucem-i Evset ve Sağır-ı de, Delhi’de ve iki ciltte Mısır’da basılmıştır. Onuncu cildinde, İmam Mehdi (a.s) ile ilgili hadisleri ele almıştır. Diğer ciltlerde de Hz. Mehdi ile ilgili hadisler mevcuttur.
Z
Kitap : Mealim-us a Sünen, Fi Şerhi Kitab-ı Sünen-i Ebi Davud.
Müellif : Ebu Süleyman Hamd b. Muhammed el Hattabiyi Besti (319-388 Hicri)
Afganistan’ın Kabil’e bağlı Best bölgesinde doğup yine burada vefat etmiştir. Hadis, fıkıh, edebiyat, lügat sahalarında ilim tahsil etmiş, Zehebi, onu güvenilir ilmi şahsiyetlerden biri olarak tanıtmaktadır. Bu da kitabının bir bölümünde, İmam Mehdi (a.s) ile ilgili, hadisleri nakletmektedir.
h
Kitap : Kitab-ı Mesabih-us Sünne.
Müellif : Hüseyin b. Mes’ud-i Şafii (Muhy-is Sünne (sünneti ihya eden) lakabını almıştır (436-510 veya 516 Hicri)
Aslen, Afganistan’ın Herat şehrine bağlı, Bag köyündendir. Horasan’ın Rey şehrinde vefat etmiştir.
İbn-i Hallakan onu, ilim denizi olarak tanıtmaktadır. Hicri: 1318’de Mısır’da basılmış olan kitabının, bir bölümünü, İmam Mehdi (a.s) ile ilgili hadislere ayırmıştır.
f
Kitap : Cami-ul Usul, Min Ehadis-ir Resul.
Müellif : Ebu Saadet Mübarek b. Muhammed. (Maruf ismi) İbn-i Esir el Ceziri (544-606 Hicri)
Meşhur tarihçi, İbn-i Esir’in kardeşi olup, Kur’an tefsiri, fıkıh, hadis, nahv ve lügat dalında tahsil etmiş, İbn-i Ömer adasında doğup, Musul şehrine intikal etmiş ve Musul’da vefat etmiştir. En önemli eseri olan bu eserini, Kutub-u Sitte’den derlemiş 13 cilt halinde Beyrut’ta basılmış olan bu eserinin bir bölümünü, İmam Mehdi (a.s) konusuna ayırmıştır.
i
Kitap : el Futuhat-ul Mekkiyye.
Müellif : Muhyiddin b. Arabi ve Şeyh-ul Ekber olarak tanınan Muhammed b. Ali b. Muhammed b. Ahmed b. Abdullah et-Tai el-Hatemi (560-638 Hicri).
Ariflerin en meşhurudur. Felsefe, kelam, tefsir, edebiyat şiir gibi bir çok dalda dört yüze yakın risale ve kitabı olduğu söylenir. Endulüs’un Murs şehrinde doğup, Dımeşk’te ikamet edip yine burada vefat etmiştir.
Bu eserin üçüncü cildin, İmam Mehdi (a.s) ile ilgili bölümünde, akli ve nakli delillerle bu hususu belgelemiştir.
^
Kitap : Metalib-us Suul, Fi Manakıb-i Âl-ir Resul.
Müellif : Muhammed b. Talha, eş Şafii (582-652 Hicri).
Muhaddislerin büyüklerindendir, usul-u fıkıh, edebiyat konularında ün yapmıştır. Aslen Nusaybinli dir daha sonra, Dımeşk ve Haleb’e yerleşerek burada vefat etmiştir. Bu kitabı ilk defa, İbn-i Cevzi’nin, “Tezkiret-ü Havass-ul Umme” adlı kitabıyla beraber, Hicri: 1287 senesinde 91 sayfa olarak taş baskıyla yayınlanıp daha sonra Necef’te tab edilmiştir.
Bu kitabın 12. babının başlığı; “On ikinci İmam Muhammed ibn Hasan el Askeri el Mehdi”dir.
k
Kitap : Tezkiret-u Havass-ul Ümme.
Müellif : Sibt b. Cevzi Hanefi Yusuf b. Kızoğlu b. Abdullah el-Bağdadi ed-Dimeşkî (581-654 Hicri)
Fıkıh, tefsir, tarih ve hadis ilimlerine katkısı olmuş, hadis hafızı olup, meşhur hatiplerdendir. Bağdat’ta doğup, Dımeşk’te vefat etmiştir. Eserlerinden biri olan el-fıkıh Alel Mezahib-il Erbaa (Asıl adı İsar-ul İnsaf Fi Asar-il Hilaf) kitabı Türkçe’ye tercüme edilmiş ve bir kaç defa basılmıştır.
Yukarda adı geçen eseri, 12 İmam’ın fazilet ve özelliklerini içermektedir. Kitabın son bölümü ise Hz. Mehdi ile ilgilidir.
v
Kitap : Şerh-u Nehc-ül Belağa.
Müellif : İbn-i Ebi-l Hadid el Mutezili (586-655 Hicri)
Tarihçi ve edebiyatçı olan, daha birçok ilim dalında da tanınmış bir şahsiyettir. Medayin’de doğmuş Bağdat’ta yaşamış ve Abbasi halifelerinin divan katipliğini yapmıştır. En meşhur eseri olan Nehc-ul Belağa şerhi, Allame Hoi’nin 22 ciltlik Nehc-ül Belağa şerhinden sonra, bu konuda en geniş şerhlerden sayılır, Mısır, Beyrut ve İran’da defalarca tab edilmiştir. Bu kitapta Hz. Ali (a.s)’ın ahir zamanla ilgili sözleri bölümünde ve diğer kısımlarda da İmam Mehdi (a.s) ile ilgili konulara genişçe yer vermiştir.
G
Kitap : Muhtasar-u Sünen-i Ebi Davud.
Müellif : Abdulazim el Munzırî Eş Şafii (581-656 Hicri)
Fakih, tarihçi, hafız, edebiyatçı ve hadis ilminin ileri gelen alimlerinden dir. Eseleri arasında en önemli yeri olan bu kitabın 6. cildinde İmam Mehdi (a.s) ile ilgili konulara yer vermiştir.
O
Kitap : Tezkiret-ul Kurtubi
Müellif : Muhammed b. Ahmed b. Ebubekr b. Farah el Ensari Ebu Abdullah Kurtubi (Vefat - 671 Hicri)
Malikî mezhebinin, büyük müfessirlerdendir. Ez Zerek, bu zatla ilgili olarak şöyle der: O, Sulaha’dan olup Kurtub’da doğarak, oradan doğuya göç etmiş, Mısır’ın, Esyuut şehrinin kuzeyinde olan, İbn-i Hasip bölgesine yerleşmiş ve burada vefat etmiştir. Eserlerinden olan “el Cami-u Li Ahkamil Kur’an” 20 cilt olarak basılmış ve Kurtubi Tefsiri olarak bilinmektedir. Yukarıda işaret edilen eseri (Tezkiret bi Ahval-il Mevta ve Ahval-il Ahire) de Mısır’da iki cilt olarak basılmıştır. Kitabın ikinci cildinde, bir bölümün İmam Mehdi (a.s)’a ayırmıştır ve, Şia’nın Mehdi inancıyla aynı görüşe sahiptir.
³
Kitap : Vefayet-ul A’yaan.
Müellif : İbn Hallekan-ı Şafiî (608-681 Hicri)
Aslen Erbil’li, Mısıra gitmiş, oradan da Şam’a yerleşerek bir süre kadılık yapmıştır. Kendisi, büyük tarihçi ve edebiyatçılardandır.
Bu kitab, alimlerin ve araştırmacıların yanında, düzenli, güvenilir ve en meşhur biyografi kitaplarından biri olduğu kabul edilir. Bu kitabının 4. cildinde, İmam Mehdi (a.s)’ı ayrılmış kısa bir bölüm bulunmaktadır.
{
Kitap : Zehair-ul Ukba.
Müellif : Muhibiddin Anmet b. Abdullah b. Muhammed et Taberi el Mekki eş Şafii (615-694 Hicri)
Mekke’da doğmuş ve orada vefat etmiştir. Muhaddislerin büyüklerinden, Şafii mezhebinin şeyhlerinden ve Hicaz müftülerindendir. Hadis ve fıkıh hususunda değerli eserleri bulunmaktadır.
Hicri 1350 tarihinde, Mısır’da basılan ve Ehl-i Beyt (a.s)’ın faziletlerini içeren bu kitabın bir bölümü de İmam Mehdi (a.s) oluşturmaktadır.
U
Kitap : Feraid-us Simtayn.
Müellif : İbrahim b. Saadettin-i Horasani (644-732 Hicri)
Hadis hafızı ve Ehl-i Sünnet alimlerindendir. Zehebi, “Tezkire” adlı eserinin 4. cildinde şöyle bahsediyor: “O, muhaddislerin İmamı, İslam’ın iftiharlarından ve evliyanın önde gelenlerindendir, Gazan Padişahı onun vesilesiyle Müslüman olmuştur.”
İbn-i Hacer el-Asgalani de “Durur-ul Kamile” adlı eserinde de aynı Zehebi’nin sözlerini teyit eder ve ilaveten, Ehl-i Sünnet alimlerinin bir çoğu, ondan hadis rivayeti için izin aldığını nakleder.
Bu eseri, Hicri 1398’de Beyrut’ta, daha öncede Lahor’da basılmıştır.
Yukarıda adı geçen kitabını, Hz. Zehra (s.a), Hz. Ali (a.s) ve evlatlarının faziletleri konusuna tahsis etmiş, bir bölümünü de, İmam Mehdi (a.s)’ın zuhuru ve kıyamı ile ilgili hususlara ayırmıştır.
j
Kitap : Mişkat-ul Mesabih.
Müellif : Veliyuddin Muhammed b. Abdullah el Hatib-i Tebrizi (Vefat-741 Hicri)
Büyük muhaddislerdendir, bu kitabın 3. cildinin bir bölümünü, İmam Mehdi (a.s) konusuna ayırmıştır.
|
Kitap : Haridat-ül Acaib ve Feridat-ül Garaib.
Müellif : Siracuddin Ömer b. Muzaffer eş-Şafii İbn-i Verdi (Vefat-749 Hicri)
Suriye’nin Numan bölgesinde doğna, fıkıh, edebiyat, şiir, lügat, nahv ve tarih konularında eserler vermiş ve kadılık da yapmıştır.
Suriye’nin Halep şehrinde vefat etmiş, sarf, nahv, tarih, fıkıh ve irfan konularında manzum kitapları bulunmaktadır. Eserlerinden biri de, kıyamet alametlerini konu alan ve İmam Mehdi (a.s)’la ilgili bir bölmü de içeren yukarıdaki ismi geçen kitaptır.
f
Kitap : el Menar-ul Munif Fis-Sahih Vez-Zaif.
Müellif : Şemsuddin Muhammed b. Ebi Bekr; İbn-i Gayyım el Cevzi diye Meşhurdur. (691-751 Hicri)
Hanbeli mezhebinin büyük alimlerindendir, İbn-i Teymiyye’den Fıkıh tahsil etmesi ve aynı görüşleri taşıması sebebiyle, Dımeşk kalesinde zindana atılmış, İbn-i Teymiyenin ölümü üzerine serbest bırakılmıştır.
Eserlerinden biri olan bu kitabının 50. bölümünde, İmam Mehdi (a.s) konusunu işlemektedir.
Y
Kitap : Kitab-un Nihaye (el Fiten ve’l Melahim).
Müellif : Ebu’l Fida, İsmail b. Ömer; İbn-i Kesir diye meşhurdur (701-774 Hicri).
Muhaddis, tarihçi, müfessir ve fakihtir. Şam’ın, Basra bölgesinde doğmuş Hicri: 706 tarihinde , Dımeşk’e yerleşmiş ve burada ilim tahsil etmiştir. Bu kitabı, Mısır ve Beyrut’ta basılmıştır. Bu kitabın 1. cildinde İmam Mehdi (a.s)’la ilgili hadisleri “Ahir Zamanda Zuhur Edecek Mehdi” konu başlığıyla ele alınmıştır.
b
Kitap : Meveddet-ül Kurba.
Müellif : Seyyid Ali b. Şahab b. Muhammed el Hüseyni (714-786 Hicri).
Horasan alimlerindendir. Keşmir’e yerleşmiş ve gayretli çalışmaları sonucu bölge insanlarının çoğunu İslam’a kazandırmıştır. Arapça ve Farsça olarak bir çok eseri bulunmaktadır. En meşhur eseri de bu kitaptır. Kunduzi’nin, Yenabi-ul Mevedde adlı eseriyle beraber ilk defa İstanbul’da Ahtar Yayınevi tarafından Hicri:1301’de basılmış ve bu kitabında İmam Mehdi (a.s)’la ilgili bölümü “İmamların Sayısı ve Onlardan Biri Olan Mehdi” olarak ele almıştır.
R
Kitap : Şerh-ul Mekasid.
Müellif : Mes’ud b. Ömer b. Abdullah Saadettin Taftazani (712-793 Hicri)
Aslen, Horasan’ın Nesa’ya bağlı Taftazan köyünde doğup, oradan Seraks’a yerleşmiş, daha sonra Timurlenk tarafından Semerkant’a sürgün edilmiş ve orada vefat etmiş, cenazesi getirilerek Seraks’ta defnedilmiştir.
Kelam ilmi, mantık, beyan ve Arap edebiyatı sahalarında en büyük şahsiyetlerden biri olan, kelam ilminde kaynak olarak tanınan iki ciltlik eserinin son bölümünün İmametle ilgili kısmında, İmam Mehdi (a.s)’ın kıyamı hususuna yer vermiştir.
Bu eseri, Hicri 1277 yılında Türkiye’de İstanbul Olmandeşer matbaasında basılmış, daha sonra da Mısır’da tab edilmiştir.
_
Kitap : Mecm-uz Zevaid ve Menb-ul Fevaid.
Müellif : Hafız Nurettin Ali b. Ebibekr el Heysemi eş Şafii (735-807 Hicri)
Tarih ve hadis konusunda büyük ilmi şahsiyetlerdendir, bir çok biyografi yazarları onun hakkında: Muhabbetli, mütevazı, abid, hafız olan büyük bir İmamdı diye söz etmişlerdir. Bu eseri on cilt halinde Mısır’da tab edilmiş olup, yedinci cildinin Mehdi (a.s) ile ilgili babına “İmam Mehdi (a.s)’la İlgili Gelen Rivayetler” başlığını vermiştir. Diğer bir eseri olan “Mevarid-üz Zaman” adlı kitabının bir babını da İmam Mehdi (a.s) konusuna ayırmıştır. Bu ikinci kitabı, Ehl-i Sünnet’in hadis alimleri nazarında en önemli ve sağlam kaynaklardan sayılır. Bu eser Mekke Dar-ul Hadis Üniversitesi müderrislerinden Muhammed Abdurrezzak Hamza tarafından tahkik edilerek yayınlanmıştır.
N
Kitap : el Fususul el Mühimme.
Müellif : Nureddin Ali b. Muhammed (İbn-i el Sebbağ el Maliki diye tanınmaktadır) (784-855 Hicri).
Aslen Afrika’nın Sefagas bölgesindendir, Mekke’de doğup, orada da vefat etmiştir. Malikî mezhebinin fakih ve muhaddislerinden olup, Ehl-i Sünnet alimlerinden, Halebi, Semhudi, Hamzavi ve Şeblenci gibi bir çok alimler, bundan hadis nakli izni almışlar.
Bir çok biyografi yazarlarıda bundan bahsetmiştir. Bu kitabında, on iki İmam’ın tanımını konu almış ve bir bölümünü de İmam Mehdi (a.s)’a ayırmıştır.
B
Kitap : el Örf-ul Vardi, Fi Ahbar-il Mehdi.
Müellif : Celaluddin, Abdurrahman b. Kemaluddin Muhammed-i Suyuti eş Şafii (849-911 Hicri).
Edebiyatçı, tarihçi, müfessir ve muhaddisdir. Kahire’de yetim olarak büyümüş, oranın muhaddis ve alimlerinden ilim tahsil etmiştir; Biyografisi bir çok rical ve tarih kitaplarında mevcuttur. İslam aleminde eserlerinin bulunmadığı kütüphane yok denecek kadar azdır.
Adı geçen bu risalesi, “el-Havi-lil Fetava” adlı iki ciltlik eserinde bulunup, bu eserde İmam Mehdi (a.s)’la ilgili hadisleri ele almıştır.
Ë
Kitap : el Eimmet-ul İsna Aşer.
Müellif : Şemseddin Muhammed b. Tulun (880-953 Hicri).
Muhaddis, fakih, tarihçi, edebiyatçıdır, tıp ve rüya tabiri ilimlerine de vakıf idi. Dımeşk’ta yaşayıp burada da vefat etmiştir. Önemli eselerinden biri olan bu kitapta on iki İmam’ın hayatı konu edilmekte, bir bölümünde de İmam Mehdi (a.s)’la ilgili mevzulara yer verilmektedir.
Kitabı, 1958 yılında Beyrut Darus Sadr yayınevi tarafından basılmıştır.
T
Kitap : el Yevagıt-ul ve’l Cevahir
Müellif : İmam Abdulvahhab eş Şa’rani eş Şafii (898-973 Hicri).
Mısır’da dünyaya gelmiş ve Kahire’de vefat etmiştir. Fakih, muhaddis, mutasavvıf ve diğer ilimlerde de ün yapmış büyük şahsiyetlerdendir.
Akait konusuyla ilgili bu iki ciltlik eserinin, ikinci cildinin bir bölümünü İmam Mehdi (a.s) konusuna tahsis etmiştir.
D
Kitap : es Savaikul Muhrika.
Müellif : Ahmed b. Hacer Heytemi el Mekki eş Şafii (909-974 Hicri).
Muhaddis, fakih ve büyük şahsiyetlerden biri olup, “el- Fetavul Hadise” adlı eseriyle, bu eserinin bir bölümünü İmam Mehdi (a.s)’la ilgili konulara tahsis etmiştir.
J
Kitap : Kenz-ul Ummal.
Müellif : Muttaki Hindi (885-975 Hicri).
Fakih, muhaddis, hatip ve bir çok konuda ilimi ünvan taşıyan bir şahsiyettir. Hindistan’ın Burhanpur şehrinde doğmuş, bir müddet ilim tahsilinden sonra Mekke ve Medine’ye yerleşerek, orada da ilim tahsiline devam edip bir çok alimden, hadis, tasavvuf, fıkıh dallarında tahsilini sürdürüp tekrar Hindistan’a dönerek İslam’ı irşatta bulunmuş ve Mekke’de vefat etmiştir.
Adı geçen 14 ciltlik ansiklopedik eseri, hadis kaynaklarından biri olarak bilinmektedir. Eserinin 14. cildinin bir bölümünü Ahir Zamanda Zuhur Edecek Mehdi başlığı adı altında ele almıştır. Bundan başka diğer bir eseri olan “Telhis-ul Behan ve el Burhan Fi alamat-il Mehdi” adlı eserlerini de müstakil olarak İmam Mehdi (a.s) konusuna tahsis etmiştir.
e
Kitap : Ahbar-ud Duvel ve Asar-ul Uvel.
Müellif : Ahmed b. Yusuf b. Ahmed ed-Dımeşki; Karamani diye tanınır (939-1019 Hicri).
Meşhur tarihçilerdendir, “Keşf-uz Zunun” adlı eserin müellifi bu kitap hakkında “İslam aleminde, devletler hususunda böyle bir kitap görmedim” diye bahsetmektedir.
Bu eser; İslam öncesi ve sonrası devlet tarihlerini, yapılarını konu etmektedir, kitabın geniş bir bölümünüde on iki İmam ve İmam Mehdi (a.s)’la ilgili konular oluşturmaktadır. Bu kitap hicri: 1282 yılında büyük boy 500 sayfa taş baskı olarak Bağdat’ta yayınlanmıştır.
M
Kitap : Mirkat-ul Mefatih, Şerh-u Mişkat-ul Mesabih.
Müellif : Ali b. Sultan Muhammed-i Hirevi (Vefat -1014 Hicri).
Birçok ilim dalında tahassus sahibi büyük alimlerdendir. Afganistan’ın Herat şehrinde doğup, daha sonra Mekke’ye yerleşerek orada vefat etmiştir. Bu beş ciltlik eserinin, 5. cildinde İmam Mehdi (a.s)’la ilgili hadisleri ele almaktadır. Diğer bir eseri olan, “el Meşreb-ul Verdi” kitabını ise yalnızca İmam Mehdi (a.s) konusuna ayırmıştır.
]
Kitap : el İşaret-ü Fi Eşrat-üs Sae.
Müellif : Muhammed b. Adurresul eş Şafiî (1040-1103 Hicri).
Müfessir, muhaddis, ilmi usulcü, edebiyatçı ve lügatçı. İlim tahsili için, Bağdat, İstanbul, Dımeşk, Mısır’a seferler yapıp daha sonra Medine’ye yerleşerek ders vermiş ve burada vefat etmiştir. Adı geçen bu kitabı Hicri: 1370 senesinde, Mısır’da üç yüz sayfa olarak basılıp, eserin konusu isminden de anlaşıldığı üzere, Ahir zaman alametleri ile İmam Mehdi (a.s)’ın zuhuru ve kıyamını ele almaktadır.
E
Kitap : Feth-ul Menan, Şerh-ul Fevz ve’l Eman.
Müellif : Ahmed b. Ali Eb’un Necah el Hanefi (1089-1173 Hicri).
Suriye’nin Trablus şehrinin köylerinden birinde doğmuştur. Büyük alimlerden olup, şair, edip, muhaddisdir. Önemli eserlerinden biri olan bu kitabının bir bölümünü de İmam Mehdi (a.s) konusuna ayırmıştır.
Kitap : Levaih’ul Envar’il İlahiyye.
Müellif : Şemseddin Muhammed b. Ahmed en Nablusi (1114-1188 Hicri).
Hanbeli mezhebinin tanınmış fakihlerindendir, mutasavvıf ve tarihçidir. Filistin’in, Nablus şehrinin köylerinden birinde doğup, daha sonra Dımeşk’e yerleşip, orada da vefat etmiştir.
Adı geçen bu değerli eseri iki cilt olarak hicri 1324 senesinde Mısır’da basılmış olup, ikinci cildinin bir bölümünde İmam Mehdi (a.s) konusundan sözetmektedir.
Ì
Kitap : İs’âfur Rağibin.
Müellif : Muhammed b. Ali es Sebbani el Mısri eş Şafii.
Mısır’ın büyük ilmi şahsiyetlerinden olup, lügat, nahv, aruz, belagat, mantık, siyer, hadis, astronomi ve daha bir çok sahalarda ilmi mertebeye erişmiştir.
Mısır’ın Kahire şehrinde doğup, yine orada vefat etmiştir. Adı geçen bu eseri Peygamber-i Ekrem (s.a.a)’in siretini ve Ehl-i Beyt’in faziletlerini manzum olarak kaleme almış, bir bölümünü de İmam Mehdi (a.s) konusuna ayırmıştır. Bu kitabı, “Nur-ul Ebsar” adlı eseriyle birlikte Mısır’da taş baskı olarak yayınlanmıştır.
j
Kitap : Nur-ul Ebsar.
Müellif : Seyyid Mü’min b. Hasan Şeblenci (Vefat -1290 Hicri).
Muhaddis, edebiyatçı ve tarihçidir. Önemli eserlerinden olan bu kitabı Peygamber-i Ekrem (s.a.a) ve Ehl-i Beyt’inin menkıbelerini konu alıp, İmam Mehdi (a.s)’la ilgili bölümü “Muhammed b. Hasan (s.a)’ın Menkıbeleri” başlığını taşımaktadır. Kahire’de taş baskı olarak basılmıştır.
L
Kitap : Fevz-ul Gadir, Şerh-i Cami-us Sağir.
Müellif : Muhammed Abdurrauf el Menavi eş Şafiî (952-1031 Hicri).
Önde gelen büyük muhaddislerden olup, hadis, kelam, fıkıh, tarih gibi birçok konularda ilim tahsil etmiş ve eserler vermiştir. Adı geçen bu kitabın altıncı cildinde, İmam Mehdi (a.s)’la ilgili bir bölüm vardır, ikincikez 1972 yılında Dar-ul Maarif yayınevi tarafından Beyrut’ta basılmıştır.
U
Kitap : Meşarik-ul Envar.
Müellif : Şeyh Hasan el Advi el Mısrî (1221-1303 Hicri).
Kelamcı, muhaddis, Maliki mezhebi fakihlerinden, el-Ezher’de ilim tahsil edip, üstatlıkta yapmış ve Kahire’de vefat etmiştir. Adı geçen kıymetli eserin bir bölümü İmam Mehdi (a.s) konusuna ayırmıştır. Kitap, Hicri: 1307 yılında Osmanlı Matbaası tarafından basılmıştır.
Z
Kitap : el-İzae Lima Kane ve Ma Yekunu.
Müellif : Seyyid Muhammed Sıddık Han b. Hasan (1248-1307 Hicri).
Hindistan’ın Kenuç şehrinde doğup Delhi’de tahsil görmüş, İslamî ilimler sahasında Hintçe, Farsça ve Arapça bir çok eser vermiş; Arapça kitapları Kahire ve Beyrut’ta basılmıştır. Adı geçen bu kitabı “Kıyametten önce fitneler ve kıyamet alametleri” konusunu içerip, bir bölümünü de İmam Mehdi (a.s)’la ilgili konuya ayırmıştır.
Bu kitabı, Hicri 1293’de Hindistan’da, ikinci baskısı da Hicri 1379’da Mısır’da, es Suudi Matbaasında basılmıştır.
h
Kitap : Gayet-ül Mevaiz.
Müellif : Hayreddin Numan el Alusi el Hanefi (1252-1217 Hicri).
Hatip, kelamcı ve kadı olup, Hanefi mezhebi fakihlerindendir. Güvenilir biyograflar, yazarla ilgili: “Aklı ilminden büyük, ilmide nesrinden daha belagatlı nesri, şiirinden daha sağlam gibi” sözlerle onu meth etmişlerdir.
Adı geçen bu kitap, hicri 1301 senesinde Mısır’da ilk defa basılmış ve birinci cildinin bir bölümünü İmam Mehdi (a.s) mevzusuna tahsis etmiştir.
e
Kitap : Avn-ul Ma’bud.
Müellif : Muhammed Şems-ül Hak el Hindi (1273-1329 Hicri).
Muhaddislerin büyüklerinden kabul edilen bu şahsiyet, bu kitabını “Ebu Davud’un Sünenine” şerh olarak kaleme almış olup, on birinci cildinin bir bölümünü de İmam Mehdi (a.s) konusuna ayırmıştır.
_
Kitap : Nazm-ul Mutanasır, Min Hadis-il Mütevatir.
Müellif : Ebu Abdullah Muhammed b. Cafer b. İdris b. Muhammed el Fas’i el Maliki (1274-1345 Hicri).
Tarihçi, fakih ve muhaddisdir. Fas’ta doğup, yine burada vefat etmiştir. Önemli eserlerinden olan bu kitap, Hicri: 1328 yılında Fas’ta basılmıştır. Bu kitap da, İmam Mehdi (a.s)’la ilgili hadislerin, mütevatir olduğu belirtmektedir.
v
Kitap : Tuhfet-ul Ahvezi.
Müellif : Ebu-l Ala Muhammed el Mubarekfurî (1283-1353 Hicri).
Hindistan’ın Mubarekfur şehrinde doğup, Arapça, mantık, felsefe, astronomi, fıkıh ve usulü fıkıh sahalarında tahassus sahibi olmuş büyük alimlerdendir. Adı geçen bu kitabı, Sünen-i Tirmizi’nin şerhi olarak kaleme almış Hindistan, Kahire ve Arabistan’da yayınlanmıştır. Bu eserinin altıncı cildinin bir bölümünü, İmam Mehdi (a.s)’la ilgili konulara ayırmıştır.
i
Kitap : Nazret-ün Fi Ahadis-il Mehdi.
Müellif : Muhammed el Hızr el Hüseyin el Mısri (1292-1377 Hicri).
Alim, edebiyatçı, kadı ve başka ilimlerde de tahsil yapmıştır. Aslen Cezayirli olup, Tunus’ta doğmuş. Tahsilini Tunus Zeytuniyye ilim Külliyesinde sürdürmüş, daha sonra Mısır el-Ezher’de hocalık yapmış ve orada da vefat etmiştir.
Bir çok eseri ve makaleleri bulunup, İmam Mehdi (a.s)’la ilgili adı geçen bu makalesi, Temeddün-i İslamî Dergisinde 1370 hicri senesinde Suriye’de yayınlanmıştır.
c
Kitap : Tac-ul Cami-ul Usul.
Müellif : Şeyh Mansur Ali Nasif (Vefat -1371 Hicri yıllarından sonra).
El-Ezher’in büyük alimlerinden ve müderrislerindendi. Adı geçen bu kitabın beşinci cildinin bir bölümünü İmam Mehdi (a.s) mevzusuna tahsis etmiştir.
f
Kitap : İbraz-ul Vehm Meknun Min Kelam-i İbn-i Haldun.
Müellif : Ahmed b. Muhammed b. es Sadık eş Şafiî el Magribî (Vefat -1380 Hicri).
Marekeş’in önde gelen muhaddis, hafız ve alimlerindendir. Adı geçen bu kitabı, İbn-i Haldun’un, İmam Mehdi (a.s)’la ilgili şüphesini çürütmek için kaleme almıştır. Kitap 1347 hicri senesinde Şam’da, et Terakki yayınevi tarafından basılmıştır.
_
Kitap : Hav-el Mehdi
Müellif : Ustad, şeyh Nasreddin el-Albani (Arnavutluk)
Günümüz ilmi şahsiyetlerinden olup, çeşitli konularda eser ve makaleleri bulunmaktadır. Adı geçen bu makalesini, Şam’da yayınlanan “Temeddun-ü İslam” dergisinde İmam Mehdi (a.s)’la ilgili sorulara cevap alarak kaleme almıştır.
¯
Kitap : Akidet-ü Ehl-i Sünne Fi’l Mehdi .
Müellif : Şeyh Abdulmuhsin b. Hamd.
Medine İslam Üniversitesi yönetim ve üstadlarındandır. Adı geçen bu makalede “Ehl-i Sünnet İnancında İmam Mehdi (a.s)” konusunu ele almış ve Hicri: 1388 senesinde “Camiat-ül İslamî” adlı dergide, Suudi Müftüsü Bin Baz’ın teyidiyle birlikte neşredilmiştir. Burada Ehl-i Sünnet’in İmam Mehdi (a.s) hakkındaki inancını ortaya koymuştur. Bir başka makalesinde de İmam Mehdi (a.s)’la ilgili hadisleri reddedenlere karşı cevap vermektedir. Bu makalesi de hicri 1400 senesinde aynı dergide yayınlanmıştır.
İSLAMİ ŞAHSİYETLERİ ESRLERİNDE HZ. MEHDİ (A.S)
1- Kemaluddin ve Tamam-un Nimet: Şeyh Seduk diye tanınan Ebu Cafer Muhammed b. Ali b. Babeveyh'in eseridir. İran'ın Kum kentinde dünyaya gelmiş, Ali b. Babeveyh (kendi babası), Muhammed b. Hasan b. Velid, Ahmed b. Ali b. İbrahim-i Haşim-i Kummi, Ahmed b. Muhammed b. Yahya Attat-i Eşari-i Kummi gibi zamanının meşhur muhaddislerinin ve büyük fakihletinden fıkıh ve hadis dersi almıştır.
Şeyh Seduk bilim açısından yüce çok bir makama ulaşmış ve hadis dalında öyle üstün bir dereceye ermiştir ki kendisine "Reis-ul Muhaddisin" (muhaddislerin reisi) denilmiştir. Şeyh Seduk Kemal-ud Din ve Tamam-un Nimet adlı eserini Meşhed yolculuğundan döndükten sonra hk. 352 yılında yazmıştır. Bu kitap büyük bir bölümünü kapsayan uzunca bir hutbe ve önsözden sonra başlamadtadır. Kitabın önsözünde faydalı kelam ilmi konuları yer almıştır.
Bu kitap 7 fasıl ve 57 bölümden oluşmuş olup ilginç konular sunmuştur. Bu kitapta işlenen en önemli konular şunlardan ibarettir:
1- Bir müddet gözlerden gizli kalan peygamberler ve Allah'ın hüccetleri. Hz. İdris (a.s), Nuh (a.s), Salih (a.s), İbrahim (a.s), Yusuf (a.s), Musa (a.s), İsa (a.s) ve ...
2- Uzun ömürlü olan kiseler.
3- İnsanoğlunun imama ihtiyacı.
4- Din önderlerinin gaybet hakkındaki buyrukları.
5- İmam Mehdi'nin (a.s) huzuruna çıkan kimseler.
6- Zuhur belirtilerini açıklayan hadisler.
7- Hz. Mehdi'nin (a.s) tevkiileri, emirleri ve ...
2- el-İrşad fi Marifet-i Hucec-illah-i ala-l İbad: Şeyh Mufid diye meşhur olan Muhammed b. Muhammed b. Nu'man-i Ukberi'nin eseridir. Şeyh Mufid hicretin dördüncü ve beşinci yüzyılında yaşamış olup Şia fakihlerinin ileri gelenlerindendir. hk. 336 yılında "Ukbera" köyünde dünyaya gelmiştir.
Babası ilim edinmesi için onu Bağdad'a götürmüştür. O bir müddet sonra Şeyh Seduk, Muhammed b. Cüneyd İskafi, Ebu Ali Savli, Ebu Galib Razi, İbn-i Kavleveyh-i Kummî ve... gibi büyük alimlerin huzuruna vararak onlardan yararlanmış ve üstün zekasıyla çok kısa bir zamanda ilimde yüce makamlara ulaşmıştır.
Şeyh Mufid hk. 413 yılında Bağdad'da vefat etmiştir. Onun değerli eserlerinin başında el-İrşad fi Marifet-i Hucec-i ala-l İbad kitabı yer almaktadır. Bu eser Şia mektebinin imamlarının hayatını çeşitli açılardan ele almış olan çok değerli bir macmuadır.
Bu kitap iki bölümden oluşmuştur. Birinci bölümü İmam Ali'ye (a.s) ve ikinci bölümü ise diğer imamlara aittir.
Kitabın son bölümü (s.339'dan sonuna kadar) İmam Mehdi (a.s) hakkındadır.
Bu bölümde, İmam Mehdi'nin (a.s) ismi, künyesi ve doğumu beyan edildikten sonra masum imamın varlığına aklî deliller getirmiş ve daha sonra Resulullah'tan (s.a.a) ve masum imamlardan İmam Mehdi'nin (a.s) gaybete çekilişi ve kıyamı hakkında şii ve sunni tarafından kabul edilen hadisler getirmiştir. Daha sonra yazar Kur'an ayetlerinden ve din önderlerinin rivayetlerinden yararlanarak Hz. Mehdi'nin (a.s) özelliklerini sayıyor ve Resulullah'ın (s.a.a), İmam Mehdi'nin (a.s) ahir-u zamanda zuhur edeceğine müjdelediğini hatırlatıyor.
3- el-Fusul-ul Aşeret-i fil Gaybet: Şeyh Mufid'in eseridir. Şeyh Mufid bu eserinin başlangıcında şöyle diyor: "Diğer eserlerimde imametin farz oluşu, imamın masumluğu, imamın özellikleri, masum imamların imametlerinin delilleri, muhaliflerin iddialarına eleştiri, gaybete çekilmenin felsefesi ... gibi meselelere değindim. Bu eserimde ise İmam Mehdi (a.s) hakkında on soruya cevap veriyorum."
Şeyh Mufid bu eserinin değer ve önemi hakkında şöyle diyor: "Bu eserimde bütün akıl sahiplerinin ihtiyaç duyduğu konulara çok sade bir şekilde yer verilmiştir."
Şeyh Mufid, bu kitabın içeriğini bilen bir kimsenin kendisinin diğer eserlerine ihtiyaç duymayacağını iddia etmiştir.
4- Risalet-un Saniye fil Gabet: Şeyh Mufid'in eseridir.
5- Kifayet-ul Eser: Ebil Kasım Al b. Muhammed b. Ali-el Hazzazi el-Kummî er-Razî'nin eseridir. Şeyh Seduk'un öğrencilerinden olan bu nefis eserin yazarı hicretin dördüncü yüzyılının ortalarının alimlerinden olup İran'ın Kum kentinde dünyaya gözlerini açmış ve Rey şehrinde yaşamıştır.
Yazarın bu değerli eseri kendi konusunda bu şekilde yazılmış olan ilk kitaptır. Ondan sonra bir çok yazarlar onu örnek almışlardır.
Yazar bir çok zahmete katlanarak getirmiş olduğu takdire değer yeniliğiyle Hz. Ali (a.s), Abdullah b. Abbas, Abdullah b. Mesud, İbn-i Said-i Hudri, Ebuzer-i Gıfri, Selman-i Farsi, Hz. Fatıma (s.a), Ümm-ü Seleme ve Aişe gibi sahabilerin Resulullah'tan duyarak naklettikleri Ehl-i Beyt imamlarının imametine delalet eden hadisleri kaydetmiştir.
Daha sonra özel bir düzenle Ehl-i Beyt imamlarının her birinin bir önceki imamın sarih nassıyla tayini hakkındaki rivayetleri nakletmiş ve onları Ehl-i Beyt imamlarının (a.s) ve özellikle İmam-ı Zaman Hz. Mehdi'nin (a.s) imameti için sağlam deliller bilmiştir. Dolayısıyla hüccetin herkese tamamlanmış olduğunu ileri sürüyor.
Ayrıca, kitabın son bölümünü İmam Mehdi ve şiilerin onikinci önderinin imameti hakkında İmam Hasan Askeri'den (a.s) nakledilen rivayetlere ayırmıştır.
6- el-Muknia fil Gaybet: Seyyid Murtaza alem-il Huda'nın eseridir. Seyyid Murtaza hk. dördüncü ve beşinci yüzyılın alim ve dahilerinden olup hk. 355 yılında Bağdad şehrinde dünyaya gelmiştir. Daha çocuk yaşta ilim edinmeye başlamış ve genç yaşlarda bir çok ilimde söz sahibi olmuştur. O, Şeyh Mufid'in en seçkin öğrencilerindendir.
Seyyid Murtaza, Şeyh Mufid dışında Harun b. Musa Telukberi, Hüseyin b. Babeveyh-i Kummî, İbn-i Nebateh, Ebu Abdullah Muhammed b. İmran-i Merzbani-i Horasan, Ahmed b. Sehl-i Dibaci Ahmed b. Said-i Kufî... gibi büyük alimlerden yararlanmıştır.
Sonunda bir çok öğrenciler yetiştirip, Şia ve İslam alemine değerli hizmetler verip ve kendisinden geriye bir çok eserler bıraktıktan sonra 81 yaşında vefat etti.
Gaybet konusundaki el-Muknia adlı kitabı onun değerli eserleri arasında yer almaktadır. Bu eseri hacmi küçük olmasına rağmen en sağlam kaynaklardandır.
İmam-ı Zaman Hz. Mehdi'nin (a.s) gaybeti hakkında bahsetmek şiiler için çok zordur.
Yazar muhaliflerin iddialarını reddetikten sonra şöyle diyor: "Gaybet meselesine usul-i yapısı açısından bakmak gerekir. Çünkü İmam-ı Zaman'ın (a.s) gaybet meselesi bir takım temel ilkelerin cüziyatıdır. Bu temel ilkeler delille kanıtlandıktan sonra gaybet hakkında bahsetmek de kolaylaşacak ve en açık bahislerden biri sayılacaktır. Aksi durumda bu temel ilkeler incelenmeden önce bu alanda konuşmanın hiç bir temeli olmayacaktır."
Daha sonra bu alanda bahsedilmesi gereken temel ilkeleri aklî ve naklî delillere dayanarak şu şekilde ispatlamaktadır:
İmamet ilkesi.
Masumiyet ilkesi.
İmametin gerekliliği ilkesi.
Masumiyetin gerekliliği ilkesi.
Seyyid Murtaza bu ilkeleri ispatladıktan sonra Keysaniye, Navusiyye, Vakifiyye ... gibi çeşitli fırkaların mensupları tarafından yöneltilen şüpheleri cevaplandırmış ve onların iddialarını çürütmüştür. Seyyid Murtaza gaybetle ilgili bahislere aklî burhanla girmiş ve konuları beyan ederken bunun yanında da bazı şüphelere cevap vermiştir.
7- el-Burhan ala Sıhhet-i Tevl-i Omr-il İmam Sahib-iz Zaman (a.s): Muhammed el-Kiracakî Trablosî'nin eseridir. Yazar Şia'nı ileri gelen alimlerindendir. O, edebiyat, fıkıh, hadis ve ... bilimleri edinmek için İslam beldelerine bir çok seferler yapmış Şeyh Mufid gibi büyük alimlerden ilim edinmiştir.
Yafii, onun ilmî şahsiyeti hakkında şöyle yazar: "Ebul Feth-i Keraçeki Haymi, şiilerin önde geleni nahiv ve lügat dalında yazıları olan, müneccim, tabib, mütekellim ve Seyyid Murtaza'nın ashabının ileri gelenlerindendir.
O bir ömür boyu geniş çaplı ilmi çalışmada bulunarak İslam ümmetini ilmî açıdan faydanandırıp Şia alemini savunduktan sonra hk. 449 yılında vefat etti.
Onun fıkıh, hadis, usul-ud din, nücum, astronomi, nesep bilimle ilgili bir çok eserleri vardır. Kenz-ul Fevaid onun değerli eserlerinden biridir.
Yazar, Kenz-ul Fevaid'in ikinci cildinde "el-Burhan ala sıhhet-i tevl-i Ömr-il İmam Sahib-iz Zeman" adında bir risalesi vardır. Yazar bu eserinde muhaliflerin İmam-ı Zaman'ın uzun ömürlü oluşunu inkar etmeleri hakkında şöyle der:
"İmam-ı asr'ın gaybete çekildiğini kabul etmeyenler İmam Mehdi'nin (a.s) uzun ömürlü oluşu konusunu halledemedikleri için İmam-ı Zaman'ın varlığını inkar etmiş ve o hazretin ömrünün uzun oluşunu Şia'nın görüşünün batıl oluşunun delili bilmişlerdir."
Yazar onların bu şüphelerine cevap verirken İmam-ı Zaman'ın varlığını kabul etmeyenleri bir kaç gruba ayırıyor ve daha sonra filozoflar, müneccimler, tabipler ve adetlerin taraftarlarını insanların ömürlerinin uzun oluşu hakkındaki görüşlerine değinmiş ve sonra da herkesin kabul ettiği dinî inançlar, aynî ve tarihî tanıklara dayanarak soruları cevaplandırmış ve konunun ispatı için Hz. Hızır gibi uzun ömürlü olup henüz yaşamakta olan kimseleri örnek olarak getirmiştir.
8- Kitab-ul Gaybe: Şeyh-ut Taife Ebi Cafer Muhammed b. Hasan-it Tusu'nin eseridir. Şeyh Tusi İslam alimlerinin en ileri gelenlerindendir. O, hk. 385 yılında Tus şehrinde dünyaya gelmiş ve orada zamanının üstadlarından ilk öğrenimini, fıkıh, usul, hadis ilimlerini almıştır. Hk. 408 yılında Irak'a hicret ederek Bağdad'da yaklaşık beş yıl şiilerin ileri gelenlerinden olan Şeyh Mufid'den ve bazı diğer üstadlardan yararlanmıştır.
Şeyh Tusî kapsamlı bir bilgin olup kendi zamanında yaygın olan ilimleri kavramış, İslam kültürünün çeşitli boyutlarında kalem sahibi olup kendisinden geriye değerli eserler bırakmıştır. Akaid alanında, özellikle mehdilik ve İmam-ı Zaman'ın gaybeti konusunda ikinci ve dördüncü cildinde tafsilatlı olarak İmam Mehdi (a.s) hakkında bahsetmiş olduğu Seyyid Murtaza'nın Talhis-uş Şafii kitabı dışında İmam-ı Zaman'ın gaybeti hususunda "el-Gaybe" adında müstakil bir kitap yazmıştır.
Bu kitap, Şeyh Tusî'nin eşine az rastlanan yenilik ve kapsamlı oluşunu göstermektedir. Şeyh Tusî bu eserde gaybet meselesinin bütün boyutlarına dakik ve ayrıntılı bir şekilde değinmiş, muhaliflerin eleştirilerine kitap, sünnet ve akli delillerle cevap vermiş ve Şia'nın görüşünü dakik istidlallerle ortaya koymuştur.
9- E'lam-ul Vera bi E'lam-ul Mehdi: Emin-ul İslam, Ebi Ali Fazl b. Hasan-i Tusî'nin eseridir.
Emin-ul İslam Tebersi, hk. beşinci ve altıncı yüzyılın meşhur alim, müçtehid ve müfessirlerindendir.
O, büyük ihtimalle 468 yılında veya 469 yılında dünyaya gelmiş ve gençliğini İran'ın Meşhed şehrinde ilim edinmekle geçirmiş ve arap edebiyatı, hadis, fıkıh, usul, tefsir ve... gibi yaygın ilim dallarında geniş bilgiler elde etmiş, bu bilimlerde görüş sahibi olmuştur. O, daha sonra Hk. 523 yılında İran'ın Sebzivar şehrine gitmiş ve hayatının sonuna kadar yaşamış ve İslam kültürünü yaymıştır.
Merhum Tebersi, yıllarca tahkik, telif, tedris, öğrenci yetiştirme ve... gibi çalışmalardan sonra hk. 548 yılında Sebzivar şehrinde vefat etmiştir.
Tebersi, kendisinden geriye birçok eserler bırakmıştır. "E'lam-ul Vera bi E'lam-il Mehdi" adlı kitabı onun değerli eserlerinden biridir. O, bu eserinde geniş ve derin bir araştırmayla Ehl-i Beyt imamlarının (a.s) hayatlarının çeşitli boyutlarını ortaya koymuş ve konuları beyan ederken aklî ve naklî istidlal metodunundan çok dakik ve alimane bir şekilde yararlanmış, getirmiş olduğu kendine has yenilikle meseleleri ispatlamıştır.
Yazar, bu kitabı dört temel bölümde ele almış ve dördüncü bölümünü Ehl-i Beyt imamlarının (a.s), özellikle Hz. Mehdi'nin (a.s) imametine has kılmıştır. Yazar, Hz. Mehdi (a.s) hakkında özellikle şu konuları önemle vurgulamaktadır:
İmam Mehdi'nin (a.s) ismi, künyesi, doğumu, değerli annesi, küçük yaşta o hazreti görenler, aklî delillerle İmam-ı Zaman'ın imanetinin isbatı, gaybetin niteliği, gaybetin delilleri, Hz. Mehdi'nin (a.s) bazı tevkiileri, o hazreti görmeye muvaffak olanların isimleri, Hz. Mehdi'nin (a.s) kıyamının belirtileri, zuhur günleri, hükumet şekli, o hazretin özellikleri ve...
Yazar, eserinin sonunda da eleştirileri cevaplıyor.
10- Keşf-ul Gumme fi Marifet-il Eimme: Ebul Hasan Ali b. İsa b. Ebi-l Feth-i İrbili'nin eseridir. İrbili, hk. yedinci yüzyılın şii edebiyatçılarındandır. O, Irak'ın kuzeyindeki İrbil şehrinde dünyaya gelmiş ve Moğolların saldırısında oradan Musul'a göç etmiş, bir müddet sonra tekrar İrbil'e dönmüştür. Onun hayatını kaleme alan kaynaklardan anlaşıldığı üzere o İbn-i Selaya döneminde kompozisyon divanının sorumluluğunu üstenmiştir. Hk. 660 yılında Bağdad'a giderek Alauddin tarafından Bağdad'ın kompozisyon divanının sorumluluğunu kabul etmiş ve hk. 693 yılında orada vefat etmiştir.
O, başta Keş-ul Gumme fi Marifet-il Eimme olmak üzere kendisinden bir çok eserler geriye bırakmıştır. O, bu değerli eserinde Şia ve Ehl-i Sünnet'in muteber kaynaklarından Resulullah'ın (s.a.a), Hz. Zehra'nın (s.a) ve Ehl-i Beyt imamlarının (a.s) hayatı, fazilet ve menakıbleri, mucize ve kerametleri hakkındaki rivayetleri bir araya toplamıştır.
Yazar kitabının son bölümünün üçüncü kısmını Hz. Mehdi'ye (a.s) ayırmış ve şu konuları açıklamıştır:
Hz. Mehdi'nin (a.s) doğum yeri ve tarihi, soy silsilesi, babası, ammesi, ismi, künyesi ve lakabı.
Ayrıca Ebu Davud Tirmizi yoluyla Ebu Said-i Hudri ve diğerleri aracılığıyla sahih olarak Hz. Mehdi (a.s) hakkında Resulullah'tan (s.a.a) nakledilen hadisleri bir araya toplamıştır.
11- el-Muheccet-u fi ma Nezele fil Kaim-il Hüccet (a.s): Seyyid Haşim Behrani'nin eseridir. Behranî fakih, müfessri, muhaddis ve rical ilminde görüş sahibi bir alimdi.
Şeyh Yusuf Behranî onun şahsiyati hakkında şöyle yazar:
"...Seyyid Behrani faziletli, muhaddis, etraflı ve hadis dalında araştırmacı bir bilgindi. Bu alanda Allame Meclisi (r.a) dışında hiç kimse ondan önce geçmiş değildir. Kaleme almış olduğu bir çok eseri onun bilinç ve araştırmasını göstermektedir."
Behrani başta "el-Muheccet fima Nezele fil Kâim-il Hüccet" olmak üzere kendisinden bir çok eserler geriye bırakmıştır.
Bu eserin bahis konusu rivayetlerde Hz. Mehdi'ye (a.s) tefsir edilen ayetlerdir. Bu ayetlerin sayısı 120 ulaşmakta olup Bakara suresinden başlayarak Asır suresinde son bulmaktadır. Kitabın konuları Kur'an-ı Kerim'in surelerinin sırasına göre düzenlenmiştir.
12- A'yan-uş Şia: Muhsin Emin'in eseridir. Seyyid Muhsin Emin Amilî hk. 1283 yılında Cebe-i Amil'in Şakra kasabasında dünyaya gelmiş ilk eğitimini orada bitirmiş ve yüksek eğitim almak için Irak'a hicret ederek Necef-ul Eşref'te ikamet etmiştir. Orada Necef ilmiye havasının ileri gelenlerinden yararlanarak yüce içtihad makamına erişmiştir. Daha sonra Dimeşk'e giderek orada ikamet etmiş ve şiilerin taklit mercii görevini üstenmiştir.
O, geriye bir çok değerli eser bırakmıştır. A'yan-uş Şia kitabı onun önemli eserlerindendir.
Muhsin Emin, gerçekte din önderlerinin, ilim, edebiyat ve kültür ricalletinin Dairet-ul Maarifi olan bu büyük eserinde Hz. Mehdi (a.s) hakkında genişçe bahsetmiş kitabının 150 sayfasından fazlasını o hazrete ayırmıştır.
Muhsin Emin konuları anlatırken daha fazla bilginlerin görüşlerini nakletme metodundan yararlanmıştır. Her konuda asıl konuya girmeden önce bir önsöz yazış, daha sonra asıl konuları beyan etmiştir. O, bu kitabında Hz. Mehdi (a.s) hakkında şu konuları işlemiştir:
Hz. Mehdi'nin (a.s) doğum tarihi, kişilisel özellikleri, gaybete çekilişi, sefirleri, imameti, o hazretin halk arasında oluşu ama gözlere görünmemesi, o hazretin zuhuru hakkında Ehl-i Sünnet'ten nakledilen hadisler, şiilerin imamet, gaybet vs. gibi isbatında yararlandıkları bazı konular...
12- el-Mehdi: Seyydi Sadruddin Sadr'ın eseridir. Seyydi Sadruddin Sadr Şia'nın ileri gelenlerinden olup hk. 1299 yılında Irak'ın Kazimeyn şehrinde dünyaya gelmiş, babasının elinde terbiye edilmiş, ilk eğitimini Irak'ın Samırra ve Kerbela şahrinde Şeyh Hasan Kerbelai, Ziyauddin Iraki gibi büyük almlerden almıştır.
Seyydi Sadruddin'in başta "el-Mehdi" kitabı olmak üzere bir çok eseri vardır.
Bu kitabın sekiz bölümden oluşan konuları şunlardan ibarettir:
1. Bölüm: Kur'an-ı Kerim'de, Resulullah'ın (s.a.a) sünnetinde, Hz. Ali'nin (a.s) buyruklarında ve din büyüklerinin sözlerinde nazım, nesir şeklinde Hz. Mehdi'nin (a.s) zuhurunu hakkında verilen müjdeler.
2. Bölüm: Beklenilen Mehdi (a.s) arap olup, Resulullah'ın (s.a.a.) ümmetinden, onun Ehli Beyt'inden olacaktır. Bununla alanda birçok delil vardır.
3. Bölüm: Hz. Mehdi'nin (a.s) zahiri ve batini özellikleri, faziletleri, bilgisi, hükümleri, biatı, hükumeti, ıslahatı ve...
4. Bölüm: Hz. Mehdi'nin (a.s) Allah Teala katında makam ve mevkisi...
5. Bölüm: Doğumu, ismi, lakabı, künyesi, babası ve annesinin ismi, ömrünün uzun oluşu ve...
6. Bölüm: Gaybetin niteliği, gaybete çekildiği yer, gaybete çekilmesinin nedeni, gaybet döneminde insanların o hazretten nasıl yararlanacağı...
7. Bölüm: Hz. Mehdi'nin (a.s) zuhurunun gökyüzü ve yeryüzündek belirtileri, dünyanın gelen durumu, Süfyanî'nin hurucu ...
8. Bölüm: Hz. Mehdi'nin (a.s) kıyamını beklemenin fazileti, zuhur zamanını belirtmenin nehyedilmiş olması, zuhur edeceği yer, bi'at, o hazretin ashabının sayısı...
Kitabın sonunda da yazarın kendilerinden naklettiği kitapların fihristi kaydedilmiştir.
13- es-Sahifet-ul Hadiye vet-Tuhfet-ul Mehdiyye: H. 1345'de vefat eden İbrahim b. Muhsin Kaşani'nin eseridir. Hk. 1318 yılında Tahran'da taş basımı usûlüyle basılmış olup 262 sayfa cep boyu.
Bu kitap İmam Mehdi'nin (a.s) tevkiileri, o hazretten nakledilen dua ve ziyaretleri kapsamına almaktadır. Haşiyesinde yazarın Muntahab-ul Hutum adlı eseriyle basılmıştır.
Kum Ofset basımında konuların fihristi eklenmiş, Beyrut basımında ise haşiyedeki Muntahab-ul Hutum kitabı kaldırılarak kitabın baş kısmına Seyyid Muhammed Hüseyin'in önsözü eklenmiştir.
14- Zahiret-ul Gaybet ve Devas Sefaret: Muhsin Âl-i Usfur'un eseridir. Birinci basımı h. 1412 yılında Bahreyn'de yapılmış, Kum kentindeki İsmailiyan basım evi ise 544 sayfa büyük boy olarak basmıştır.
Bu kitap Hz. Mehdi'nin (a.s) doğumu, gaybete çekilişi, sefirleri, ricatı, sapık fırkalar, mehdilik iddiasında bulunanlar, hatemiyet, mucizeler, mucizeyle sihir ve cadının farkını içermektedir.
15- el-Abgariyy-il Hisan fi Ehval-i Mevlana Sahib-iz Zaman (1. cilt): H.1366'da vefat eden Şeyh Ali Ekber Nehavendi'nin eseridir. Tarihsiz olarak 443 sayfada Tahran'da basılmıştır.
Bu kitap Ehl-i Beyt'in fazliletlerinin sırrı hakkında yazılmış olan "Envar-ul Mevahib" kitabının beşinci bölümüdür. Bu kitab şü üç bölümden oluşmuştur:
1- er-Refref-ul Ehzar: Kur'an, hadisler ve ilahi kitaplarda Hz. Mehdi'nin (a.s) müjdelenmesiyle ilgilidir.
2- el-Misk-ul Ezfer: Hz. Mehdi'nin (a.s) doğumu ve mucizeleri hakkındadır .
3- es-Subh-ul Esfer: Hz. Mehdi'nin (a.s) mehdiliğinin isbatında, o hazretin uzun ömürlü oluşu ve konuyla ilgili diğer meseleler hakkındadır.
Nevaib-ud Duhur kitabının yazarı Mircihani bu kitaba bir takriz yazarak onu çok övmüş, geçmişte böyle bir kitabın yazılmadığını, gelecekte de böyle gir şeyin gerçekleşmeyeceğini söylemiştir.
Bu kitabın ilk basımı h. 1363'ten 1365'e kadarki yıllarda yapılmış ve sonraki baskılar ise onun üzerinden ofset edilmiştir.
16- el-İbkariyy-ul Hisan fi Ehval-i Mevlana Sahib-iz Zaman (2. cilt): H. 1366'da vefat eden Şeyh Ali Ekber Nehavendi'nin eseridir. 428 sayfada Tahran'da basılmıştır.
Bu cilt iki bölümden oluşmaktadır:
1- el-Yekavit-il Ahmar, fimen real hüccet-el muntazar: Bir yolla Hz. Mehdi'yi (a.s) görmeye muvaffak olan binin üzerindeki kişinin başından geçenleri içermektedir.
2- en-Necm-ul Ezher, fi Alaim-i Zuhur-il Hüccet-il Muntazar: Geniş bir şekilde zuhur belirtilerinden bahsetmiştir.
17- Avalim-ul Ulum-i vel Mearif-i vel Ehval (15. cilt): 12. yüzyılda yaşamış olan Şeyh Abdullah Behrani'nin eseridir. Birinci baskısı Kum kentinde h. 1408'de Medreset-ul İmam Mehdi tarafından 400 sayfa büyük boy olarak yapılmıştır.
Yazar Allame Meclisi'nin öğrencilerinden olup Bıhar-ul Envar'ı farklı bir şekilde bölümlere ayırmış ve düzenlemiştir.
Bu kitabın onbeşinci cildin üçüncü bölümü oniki imam ve onların sonuncusunun yine onların Kâim'i olduğu hakkında kaydedilen nasları kapsamına almaktadır.
Bu cilt "Mevsuat-ul İmam-il Mehdi" kitabının birinci cildi sayılmaktadır.
18- Evalim-ul Ulum-i vel Mearif (26. cilt): 12. yüzyıllarda yaşamış olan Şeyh Abdullah Behraninin eseridir. Evalim kitabı tedrici olarak basılmaktadır. Hz. Mehdi (a.s) ile ilgili olan 26. cildi şmdi baskıdadır. Bu kitabın bir nüshası 354 sayılı ve 118 yaprakta Ayetullah Maraşi'nin kütüphanesinde mevcuttur. Bu cilt h. 1150 yılında yazılmıştır.
Kitabın bu cildi "Mevsuat-ul İmam-il Mehdi" kitabının ikinci cildidir.
19- el-Gaybet: İbn-i Ebi Zeyneb diye meşhur olan Ebu Abdullah Muhammed b. İbrahim b. Cafer-i Nu'manî'nin eseridir.
Gaybet-i Numanî 1000 yıl önce Hz. Mehdi (a.s) hakkında yazılmış olup asırlar boyu bütün ileri gelenlerin ilgisini çeken en sağlam tarihî kitaptır.
Nu'manî bu kitapta güvenilir ravilerden, güçlü senetlerle 500 muteber hadis toplamış ve h. 342 yılında onun telifine başlamıştır.
20- el-Gaybe: H. 413 yılında vefat eden Şeyh Mufid, Muhammed b. Muhammed b. Nu'man'ın eseridir.
Hz. Mehdi'nin gaybeti hakkında Şeyh Mufid'den bir çok risaleler geriye kalmıştır. Onun bu eserleri abşlıca şunlardan ibarettir:
1- el-Cevabat fi Huruc-il Mehdi (a.s).
2- Cevabat-u Meyafarikin fil Gaybet.
3- Hz. Mehdi'nin (a.s) gaybeti hakkında on eleştiri ve cevapları.
4- er-Risalet-ul Ula fil Gaybet.
5- er-Risalet-us Saniye..es-Salise... er-Rabie.
6- Risalet-ul fil Gaybet.
7- el-Fusul-ul Aşere fil Gaybet.
8- Muhtasarun fil Gaybet.
9- en-Nakz-u alat-Talha fil Gaybet.
21- el-Muhaccet-u fima Nezele fil Kâim-il Hüccet: H. 1107'de vefat eden Seyyid Haşim Behrani'nin eseridir. H. 1403 yılında Müesseset-ul Vefa tarafından büyük boyda Beyrut'ta basılmıştır. Yazar bu kitapta hadislerde Hz. Mehdi'nin (a.s) zuhur ve kıyamına tefsir edilen Kur'an-ı Kerim'in 120 ayeti, Bakara suresinden Nas suresine kadar ayet sıralarına göre getirmiş ve kitabı inceleyen Seyyid Muhammed Munir Milani kitabın sonuna izah olarak 12 ayet eklemiştir.
Bu kitabın farsça tercümesinin ismi "Sima-i Hazret-i Mehdi Der Kur'an"dır.
Yazarın Hz. Mehdi (a.s) hakkında "Tabsiret-ul Ula" ve "Mevlud-ul Kâim" isimlerinde iki kitabı daha vardır.
22- el-Muhtar min Kelimat-il İmam-il Mehdi (1. cilt): Günümüz alimlerinden Şeyh Muhammed Garevi'nin eseridir. Birinci basımı h. 1414 yılında Kum'da 660 büyük boy sayfada yapılmıştır.
Bu kitap alfebetik sıraya göre Hz. Mehdi'nin (a.s) değerli buyruklarından 194'ünü şerhiyle bilikte kapsamına almaktadır.
23- el-Muhtar min Kelimat-il İmam-il Mehdi (2. cilt): Birinci baskısı h. 1414'de Kum kentinde 631 sayfada yapılmıştır. Bu kitap alfebetik sıraya göre Hz. Mehdi'nin (a.s) değerli buyruklarından 190'ını ve şerhini içermektedir.
24- el-Muhtar min Kelimat-il İmam-il Mehdi (3. cilt): Birinci baskısı h. 1414'de Kum kentinde yapılmış olup 672 sayfadır. Bu kitap Alfebetik sıraya göre Hz. Mehdi'nin (a.s) 144 buyruğunu ve şerhini içermektedir. Yazar bu kitapta Hz. Mehdi'nin (a.s) buyruklarından 500'ünü seçmiş alfebetik sıraya göre üç ciltte şerh ve açıklamasıyla birlikte sunmuştur. Üçüncü ciltte şahsiyetler, mekanlar, kabileler, ayetler, hadisler, konular fihristi vs. çıkarmıştır. Bu kitapta Hz. Mehdi'nin (a.s) toplam 58 tevkii 18 mektubu ve parçalara ayrılmış 500 buyruğu içerisinde alfebetik sıraya göre sıralanmış 43 vecizesi mevcuttur.
Üçüncü cildin sonunda yazarın değerli eserlerinden 34'ü kaydedilmiştir.
Yazar Kum ilmiye havzasında ikamet etmektedir ve ilim, takva ve çaba açısından günümüzün dahilerinden biri sayılmaktadır.
O, h. 1345 yılında Necef-ul Eşref'te dünyaya gelmiş ve Şeyh Sedra Badkubei, Mirza Ahmed Ehri, Şeyh Müçteba Lenkerani, Şehy Hüseyin Hillî, Seyyid Abdulhadi Şirazi, Seyyid Muhsin Hekim, Seyyid Ebulkasım Hoî, Seyyid Ali Behiştî gibi büyük alimlerden yararlanmış ve yüce ilim derecelerine ulaşmıştır. O, h. 1396 yılından itibaren Kum kentine yerleşmiştir.
25- Mu'cem-u Ehadis-il İmam-il Mehdi (1. cilt): Yazarlardan bir grubu telif etmiştir. Birinci baskısı h. 1411 yılında Kum'daki Maarif-u İslamî müessesesi tarafından 594 sayfada basılmıştır. Bu kitabın birinci cildi Resulullah (s.a.a) tarafından Hz. Mehdi (a.s) hakkında nakledilen hadislere aittir. Kitabın bu cildinde şii ve sünni kaynaklarından Hz. İmam Mehdi (a.s), zuhurunun belirtileri, adil hükumeti, Süfyani'nin çıkışı, Hz. İsa'nın inişi, Hz. Mehdi'nin (a.s) ashabı ve ilgili diğer mesemeler hakkında toplam381 hadis vardır.
Bu kitap Hacı Şeyh Ali Kurani'nin denetimi altında yazarlardan bir grubu tafarından hazırlanmış ve derlenmesinde zahmeti geçen dört kişinin ismi birinci cildin önsözünde kaydedilmiştir.
26- Mu'cem-u Ehadis-il İmam-il Mehdi (2. cilt): Birinci baskısı h. 1411 yılında Maarif-u İslamî müessesesi tarafından 539 sayfada yapılmıştır. Bu kitabın ikinci cildi de Resulullah'tan (s.a.a) ankledilen hadislere ayrılmıştır. Kitabın bu cildinde sünni ve şii kaynaklarından Deccal, Dabbet-ul arz, eşrat-u Saet, İmam Mehdi'yi (a.s) tanımanın gerekliliği ve ilgili diğer konularda 179 hadisi içermektedir.
27- Mu'cem-u Ehadis-il İmam-il Mehdi (3. cilt): Birinci baskısı h. 1411 yılında Maarif-u İslamî müessesesi tarafından 514 sayfada yapılmıştır. Bu kitabın üçüncü cildi Hz. Ali'den (a.s) İmam Sadık'a (a.s) kadar sırasıyla Ehl-i Beyt imamlarından nakletilen hadislere ihtisas edilmiştir. Bu kitapta Hz. Mehdi'nin (a.s) doğumu, gaybete çekilişi, zuhuru, zuhurunun belirtileri, ahir-uz zaman fitneleri, Süfyanî'nin çıkışı, Hz. İsa'nın (a.s) inişi, zuhur dönemi ve ri'cat dönemi hakkında sünni ve şii kaynaklarından 516 hadis toplanmıştır.
28- Mu'cem-u Ehadis-il İmam-il Mehdi (4. cilt): Birinci baskısı h. 1411 yılında Maarif-u İslamî müessesesi tarafından 513 sayfada yapılmıştır. Kitabın dördüncü cildi de İmam Sadık'tan (a.s) Hz. Mehdi'ye (a.s) kadar sırasıyla Ehl-i Beyt imamlarından nakledilen hadislere ihtisas edilmiştir. Bu kitapta Hz. Mehdi'nin (a.s) hayatı, ric'atı, hak hükumeti, Süfyani'nin çıkışı, zuhur belirtileri, Hasanî'nin çıkışı, zuhuru bekleyiz, dualar, ziyaretler ve o hazretin tevkiileri hakkında şii ve sünni kaynaklarından nakledilen 358 hadisi içermektedir.
29- Mu'cem-u Ehadis-il İmam-il Mehdi (5. cilt): Birinci baskısı h. 1411 yılında Maarif-u İslamî müessesesi tarafından 552 sayfada yapılmıştır. Bu kitabın beşinci cildi Hz. Mehdi'nin (a.s) gaybete çekilişi ve zuhuruna tefsir edilen Kur'an-ı Kerim'in ayetlerini içermektedir.
Bu ciltte 500 hadis ve 265 hadise dayanılarak Hz. Mehdi'nin (a.s) gaybete çekilişi, zuhuru, hükumeti, hayatı ve o hazretle ilgili diğer meseleler tefsir edilmiştir.
30- el-Muknia fil Gaybet: H. 436 yılında vefat eden Seyyid Murtaza Alem-ul Huda'nın eseridir. H. 1416 yılında Kum Âl-u Beyt tarafından 95 sayfada basılmıştır.
Bu kitap batılı bir bakanın düzenlemiş olduğu toplantıda bazı muhaliflerin yazardan sormuş olduğu soruların cevabını içermektedir.
31- Mikyal-ul Mekarim, fi Fevaid-id Duai li Kâim (1. cilt): H. 1348 yılında vefat etmiş olan Seyyid Muhammed Taki Musevi-i İsfehani'nin eseridir. Bu kitabın ikinci baskısı h. 1398'de Kum İlmiyye müessesesinde 524 sayfada yapılmıştır.
Kitabın bu cildinde alfebetik sıraya göre Hz. Mehdi'yi (a.s) tanımanın gerekliliği, o hazretin şiilerin üzerindeki hakları, o hazretin zuhurunun yakınlaşması için duanın hedefi beyan edilmiştir.
Bu kitabın birinci baskısı h. 1369'da 587 sayfada yapılmıştır. Bu ciltte 1041 hadis içermektedir. Yazar h. 1301'in Cemadiululasının beşinde İsfahan şehrinde dünyaya gelmiş h.1348'in 25 Ramazan'ında vefat etmiştir. Mezarı şimdi Tah-ul Fulad'dadır.
32- Mikyal-ul Mekarim, fi Fevaid-id Duai li Kâim (2. cilt): Seyyid Muhammed Taki Musevi İsfehani'nin eseridir. İkinci baskısı Kum İlmiyye müessesinde yapılmıştır. Bu kitabın başında Seyyid Muhammed Ali Revzati'nin kaleme almış olduğu yazarın hayatını içeren "Asar-ut Takva" risalesi yer almıştır. Yine Şeyh Lütfullah Safî'nin "Men li Hazihil Alel" risalesine de yer verilmiştir. Hz. Mehdi (a.s) zuhuru için uygun olan dua yer ve zamanları, o hazret hakkında Ehl-i Beyt imamlarından (a.s) bize ulaşan dualar, o hazretin zuhurunu bekleyişin anlamı, zuhurunu beklemenin sevabı, o hazrete bi'at ve ona yaklaşmanın diğer yollarını da içermektedir. Bu ciltte 718 hadis kaydedilmiştir. Bu kitabın özeti "Kenz-ul Genaim" isminde basılmıştır.
Yazarın ilgili diğer eserleri şunlardır: Vezayif-ul Enam, Nur-ul Ebsar, Kenz-ul Genaim. (Her üçü Farsçadır.)
Vazife-i Enam arapçaya çevrilmiş, Mikyal kitabı da farsçaya tercüme edilmiştir.
33- el-Melahim vel Fiten fi Zuhur-il Gaib-il Muntazar: Seyyid İbn-i Tavus'un eseridir (ö: h.664). Bu kitabı Seyyid İbn-i Tavus hicri 660 yılında üç "el-Melahim" kitabından seçmiş diğer kitaplardan bazı konuları ona eklemiştir. O üç kitap şunlardan ibarettir:
1- el-Fiten, Naim b. Hemmad Hazaî'nin eseridir (ö: h. 228).
2- el-Fiten, Ebu Salih Selili'nin eseridir (ö: h.307).
3- el-Fiten, Zekeriyya b. Yahya-il Bezzaz (h. 391'de yazılmıştır).
Bu kitabın el yazması, günümüze kadar yazarın kendi el yazısıyla mevcuttu ve Muhaddis Cezairi ve Sahib-ur Riyaz'ın eline geçmiştir. Son zamanlara kadar da Şusterde'deydi ve Kamus-ur Rical'in yazarı yazarın elyazısından bir nüsha çıkararak el-Zaria kitabının yazarına göndermiştir. Necef-ul Eşref şehrinde de bu nüsha üzerinden basılmıştır. Daha sonra İran'da ofset edilmiştir. (el-Zerie, 4/190, 16/114)
Yazar kitabın 155. sayfasında açıkladığı gibi bu kitabın ismini "et-Teşrif-u bil Minen fit Tarif-il Fiten" bırakmış daha sonra bu kitap "el-Fiten vel Melahim" diye meşhur olmuş ve "el-Melahim vel Fiten" isminde basılmıştır.
Bu kitap son zamanlarda asıl ismi olan "et-Teşrif-u bil Minen" ismiyle basılmıştır.
34- Muntahab-ul Eser fil İmam-is Sani Aşer: Lütfullah Safi Gülpaygani'nin eseridir. Birinci baskısı h. 1373'de 545 sayfada Tahran'da yapılmıştır. Bu kitap 10 fasılda ve toplam 100 bölümde düzenlenmiş ve Hz. Mehdi (a.s) hakkında muteber kaynaklarda nakledilen hadislerden seçmeler getirilmiştir.
Yazar h.1337'nin 19 Cemadilulasında dünyaya gelmiş, yüksek tahsilini babasından almış, h. 1360'da Kum kentine gelerek Ayetullah Burucerdi ve o dönemin diğer taklit mercilerinden yararlanmıştır. H. 1360'da Irak'ın Necef-ul Eşerf şehrine giderek oranın önde gelen alimlerinden istifade etmiş ve sonra da Kum ilmiye havzasına geri dönmüştür. Şimdiye kadar şiiliği ve özellikle Hz. Mehdi'yi (a.s) savunan 50 üzerinde eseri basılmış veya baskıya hazırlanmıştır.
35- Muntahab-ul Envar-il Muzie: Alimuddin Ali b. Abdulhamid-i Nessabe'nin eseridir (sekizinci yüzyılın ilk yarısı).
Behauddin Ali b. Gıyasuddin Abdulkerim b. Abdulhamid-i Neyli'nin (ö: h.790) seçmesidir.
Bu kitabın birinci baskısı h. 1401'de Kum 221 sayfada kentinde yapılmıştır. Bukitap kendi aslı gibi aklî delillerle, Kur'an ayetleriyle, şii ve sünni hadisleriyle Hz. Mehdi'nin (a.s) varlığının isbatı, doğumu, ömrünün uzun oluşu, gaybete çekilişinin nedeni, sefirleri, tevkiileri, o hazretle görüşenler zuhur belirlileri, zuhurdan sonra vuku bulacak olaları içeren 12 fasıldan oluşmaktadır.
Yazar, bu kitabında ev sahibi Hüseyin Mudellil'in felec olduğunu, h. 720'de Hz. Mehdi'yi gördüğünü, hazretin onun elini tutarak ayağa kaldırdığını ve o hazretin kerametiyle o anda şifa bulduğunu kaydeder (ez-Zeria, 16/77).
36- Mehdi-i Mevud: Mevla Muhammed Bâkır Meclisi'nin (ö: h. 1110) eseridir. Ali Devani bu kitabı farsçaya tercüme etmiştir. Bu kitabın 18. baskısı Tahran Dar-ul Kutub yayınevinde basılmıştır. Bu kitabın birinci baskısından yaklaşık otuz yıl geçmektedir. Onlarca defa baskıya verilmiştir.
Bu kitap daha önce yaklaşık üç defa ayrı ayrı farsçaya çevrilmiştir. Bu tercümeler içinde Ali Devani'nin çevrisi akıcılığı ve yazım kurallarına dikkat etmesi açısından daha iyidir.
H. 1380'de gerçekleşen bu tercüme 180 sayfada Allame Meclisi'nin hayatını, Bihar-ul Envar'ın telif tarihçesi, İslam açısından tasavvuf, Hz. Mehdi'nin uzun ömürlü oluşu, Mehdilik iddiasında bulunanlar ve ilgili diğer meseleleri kapsamına alan bir önsözü içermektedir.
37- el-mehdi-ul Mevud-ul Muntazar, İnde Ulema-i Ehl-is Sünnet-i vel İmamiyye (1. cilt): Necmuddin Cafer b. Muhammed-i Tahrani-i Askeri'nin eseridir (ö: h.1397). Birinci baskısı 368 sayfada h. 1397'de Beyrut, Dar-uz Zehra tarafından yapılmıştır.
Yazar bu kitabı 34 bölümde telif etmiş, daha sonra yeniden gözden geçirerek bir önsöz, 30 bölüm ve bir sonuçta düzelnemiştir. Birinci ciltte 21 bölümde 572 hadisle vaadı verilen Mehdi'nin Resulullah'ın (s.a.a), Hz. Ali'nin (a.s) ve Hz. Zehra'nın (s.a) soyundan, İmam Hüseyin ve... evlatlarından ve İmam Hasan Askeri'nin (a.s) oğlu olduğunu ispatlamıştır.
Bu kitap h. 1402 yılında Tahran el-İmam-ul Mehdi müessesesi tarafından ofset edilmiştir.
38- el-Mehdi-ul Mevud-il Muntazar, İnde Ulema-i Ehl-is Sünneti vel İmamiyye (2. cilt): Necmuddin Cafer b. Muhammed Tahrani-i Askeri'nin eseridir (ö: h. 1395). Birinci baskısı 366 sayfada h. 1397'de Beyrut Dar-uz Zehra tarafından yapılmıştır.
Bu kitap Hz. Mehdi'nin evrensel hükumeti, ilahî sahife, Süfyani'nin çıkışı, İsa'nın inişi, zuhur belirtileri, o hazretin sıfatları, ömrünün uzun oluşu hakkında 9 bölümde 420 hadisi içermektedir. Bu kitap da h. 1402'de Tahran el-İmam-ul mehdi müessesesi tarafından ofset edilmiştir.
