Caferilik.com

 Her ne kadar şer’i hükümlerin detay ve ayrıntılarını mercilerin ilmî risalelerinde aramak gerekse de bizim genel olarak söyleyebileceğimiz şey, Ehlibeyt mektebi açısından Kurban bayramında kurban kesmenin iki kısım olduğudur:
1. Birincisi, müstehap kurban kesmedir; yani ister Mekke’de olsun ister başka bir şehir ve bölgede olsun tüm Müslüman bireyler bugün kurban kesebilir ve bunun sevabını alabilirler.
2. İkincisi, farz kurban kesmedir. Hac günlerinde Tamattu’[1] haccı için ihram giyen kimsenin ihramdan çıkmak için Zilhiccenin onuncu gününde (Kurban bayramı) Mina bölgesinde kurban kesmek gibi Tamattu’ haccının tüm gereklerini yerine getirmesi gerekir. Anlaşıldığı kadarıyla soru ve cevapta beyan edilen hususlar, Tamattu’ haccındaki farz kurban kesimi hakkındadır. Aynı şekilde ihram zamanında ihram haramlarına riayet edilmelidir (saç ve tırnakların kesilmesi ihram haramlarındandır). Lakin ihram öncesi saçın ve tırnağın kesilmesi haram değildir.[2] Evet, Tamattu’ haccı yapmak isteyen kimsenin bir müddet öncesinden (Zilkadde’nin başı) saç, sakal ve bıyığını kesmemesi müstehaptır.[3] Ama bu müstehap buyruğa uymamak haccın doğruluğunu zedelemez. Elbette Zilhicce’nin tüm on gününde ihram haramlarından kaçınmak gerekmemektedir. Bu haramlardan kaçınmak sadece ihram zamanında gereklidir, ama ihramdan önce ve ihramdan çıktıktan sonra bu hususları yapmak sakıncasızdır. Hakeza herkesin direkt olarak bizzat kurban kesmesi gerekmemektedir ve kurban kesmede naip edinme de doğrudur.[4] Naip, kurban kesmeyene dek ihram giymiş şahıs saçını kesemez veya saç ve tırnağını kısaltamaz. Ama naiplik kesimin olmaması naibe bir zarar vermez. Zilhicce’nin ilk on gününde müstehap ameller olarak belirtilen hususlar da onaylanmıştır; zira oruç, tekbir, la ilahe illallah söylemek, Allah’a hamd etmek, anne ve babaya iyilik etek, sadaka, sıla-i rahim gibi ameller ve diğer iyi davranışlar yılın tüm günlerinde ve her yerde beğenilen fiillerdir. Zilhicce’nin ilk on günü, kutsal Mekke, Mina, Arafat ve Maş’ar gibi zaman ve mekânlarda müstehap sayılır ve daha çok sevap taşır. Birçok rivayette bu amellerin sevabına işaret edilmiştir.[5] Aynı şekilde günah ve sapmalardan tövbe etmek hemen yapılması gereken farz bir davranıştır; zira hiç kimse kendi ölümünden haberdar değildir. Bu esas uyarınca kendini günahkar bilen herkes, en çabuk zamanda ve ilk fırsatta kendi günahlarından tövbe etmelidir.[6]
 --------------
[1] Haccın Tamattu’, Kur’an ve Efrat diye üç tür olduğu belirtilmelidir. Tamattu’ haccı, Mekke ehlinden şer’i on altı fersah uzaklıkta olan kimseye farzdır. Kur’an ve Efrat haccı ise Mekke ehlinden olan veya bu mukaddes mekândan evinin uzaklığı belirtilen miktardan az olan kimseye farz olur.   
[2] Bazı fakihler Tamattu’ umresinden sonra ve Tamattu’ haccından sonra caiz bilmektedir. İmam Humeyni, Menasik-i Hac (el-Mahşi lil-İmami’l-Humeyni), s. 342.
[3] İmam Humeyni, Menasik-i Hac (el-Mahşi lil-İmami’l-Humeyni), s. 148: Hac niyeti olan kimse Zilkadde’nin başında ve müfret umre niyeti olan kimse bir aydan önce saç ve sakal bırakmalıdır.
[4] Menasik-i Hac (el-Mahşi lil-İmami’l-Humeyni), s. 404, mesele. 1041: “Bir başkasının naip olarak kurban kesmesi ve niyet etmesi caizdir. Naiplik edilen şahıs da ihtiyat olarak niyet etmelidir.”
[5] Saduk, Ebu Cafer Muhammed b. Ali Babeveyh, Men La Yehziruhu el-Fakih, c. 2, s. 87-88, İntişarat-ı Camia-i Müderrisin-i Havza-i İlmiye-i Kum, 1413 h.k; Kuleyni, Muhammed b. Yakub, el-Kafi, c. 4, s. 533, Daru’l-Kütübi’l-İslamiye, 1365 h.ş, Tahran.
[6] el-Halebi, Ebu’l-Salah, Takiyuddin b. Necmuddin, el-Kafi Fi el-Fakih, s. 234.