Hıbr ve Habs kelimelerinin kökenleri Kur’an’da kaç defa zikredilmiştir ve manaları nedir?

2014/02/15
Soru
Hıbr ve Habs kelimeleri Kur’an’da kaç defa zikredilmiştir ve hangi manalarda kullanılmıştır?

 Hıbr ve Habs kelimeleri üç harfli olarak Kur’an-ı Kerim’de zikredilmemiştir. Ama bu iki kelimenin türevleri değişik şekilde kullanılmıştır. Bunların birkaç numunesini aktarıyoruz:
A. Hıbr: Bu kelimenin türevleri biçim dışı çoğul kipi şeklinde yani “Ahbar”[1] ve hal fiili şeklinde “yuhberun”[2] ve “tuhberun”[3] şeklinde kullanılmıştır. Bunlar dört defa biçim dışı çoğul kipi ve iki defa hal fiili şekli ve toplam altı defa Kur’an’da kullanılmıştır. Bu kelimenin asıl kökü, nimet ve hayat genişliğine sahip olmak anlamına gelir. Mutluluk, ikram ve güzellik gibi diğer manaları ise belirtilen asıl anlamının gereklerinden sayılır. Çoğul kipi ahbar olan hıbır sözcüğü ise âlim manasına gelir. Bu, anlaşıldığı kadarıyla İbranicedeki habir kelimesinden alınmıştır.[4]Hal fiili ve mutluluk manası ile kullanılmış iki örneğin sadece cennet nimetlerini işaret etmek için istifade edildiği belirtilmelidir.
B. Habs: Bu kelimenin türevleri de Kur’an’da iki defa ve “tehbisunehuma”[5] ve “yehbisuhu”[6] şeklinde kullanılmıştır. Bu kelimenin asıl manası, özel bir niyet ve belirli bir program gayesiyle bir kimseyi veya bir şeyi belirli bir mekânda durdurmaktır. Birinci örnek, sözlerinin doğruluğu hakkında kuşku bulunan iki şahidin tanıklığı hakkındadır. Bu ikisi namaz kılındıktan sonra tutulmalı ve hakkı batıla satmamaları için yemin içmeleri istenmelidir.[7] İkinci örnek ise kâfirlerin bir sözü hakkındadır ki yüce Allah şöyle buyurmaktadır: “Eğer onları azaplandırmayıp erteleyecek olursak, azabın hapsedilmesi ve gelmesine engel olan şey nedir diye söyleyeceklerdir.”[8]
 ----------------------
[1]Maide Suresi, 36 ve 44. ayet; Tevbe Suresi, 31 ve 34. ayet.
[2] Rum Suresi, 15. ayet.
[3]Zuhruf Suresi, 70. ayet.
[4]Mustafevi, Hasan, et-Tahkik fi Kelimati’l-Kur’an-ı’l-Kerim, c. 2, s. 155, Bonğahı tercüme ve neşri kitap, Tahran, 1360 h.ş.
[5]Maide Suresi, 106. ayet.
[6]Hud Suresi, 8. ayet.
[7]MekarimŞirazi, Nasır, Tefsiri Numune, c. 5, s. 115 – 116, Daru’l-Kutubu’l-İslamiye, Tahran, çapı evvel, 1374 h.ş.
[8]a.g.e. c. 9, s. 30.

Yeni Makale ve Video öğeleri

Yeni Kitaplar