PLEASE_WAIT
el-Muttali ve el-Mulakkan sıfatlar kemaliye mi yoksa veya cemaliye sıfatlardan mıdırlar?
İster Allah’ın lütfunu, ister kahrını vs. yansıtsın bir sıfatın Allah’ta olduğunu ispat eden bütün sübuti sıfatlar kelam ilminde cemal sıfatları diye bilinmekte ve varlık açısından aralarında herhangi bir fark yoktur. Soruda gelen el-Muttali (Telkin edici) ve el-Mulakkan (Bilen)’da bunlardandır.
Kemal sıfatları meşhur görüşe göre Allah’ta olduğu ispat edilen sübuti sıfatlardır.[1] Kelamcılar, bu sıfatlara cemal sıfatlarda demekteler. Cemal sıfatlar, selbi sıfatlar olan celal sıfatların karşısında yer alan sıfatlardır. Selbi sıfatlar Allah’ın münezzeh olduğu sıfatlardır.
Bu açıdan bakıldığında bir sıfatın Allah’ta olduğunu ispat eden, ister Allah’ın lütfunu yansıtsın, ister kahrını vs. bütün sübuti sıfatlar cemal sıfatları olup, varlık açısından aralarında herhangi bir fark yoktur. Soruda gelen el-Mulakkan (Telkin edici), el-Muttali (Bilen) ve Allah’ın olan her sübuti sıfat bu hükmü taşımaktadır. Çünkü hepsi cemal sıfatlarıdırlar. Cismiyyetin, bileşimin vb. olmadığı selbi sıfatlar celal sıfatlardır. Ama başka bir açıdan (teorik irfan) bakıldığında, Allah’ın kemal ve sübut sıfatları ikiye ayrılır: 1) Mütekebbir, Aziz, Kahhar, Müntakim vb. Allah’ın azamet ve büyüklüğünü anlatan ve gizli kalmasına veya yaratılmışlara ulaşan nimetin engel olmasına neden olan sıfatlar. 2) Rahim, Razzak, Latif vb. gibi hakkın tecelli ettiği, yaratılmışlara ulaşan kemallerden bir kemal, nimetlerden bir nimete neden olan sıfatlar. Birincisine celal sıfatlar, ikincisine cemal sıfatları denmektedir. Buna göre celal sıfatlar tamamen selbi sıfatlar olmayıp, sübuti yönleri de vardır.
Bu yüzden Allah’ın sıfatlarını bazen birbirinden ayırmak zordur. Mesela Mulakkan yani Telkin Eden ilk bakışta cemal sıfatıdır. Çünkü Allah’ın verdiği nimeti içeren bir sıfattır. Ama bu sıfatın bazı yerlerde celali yönüde olabilir. Muttali yani Bilen sıfatı da böyledir.
------------
[1] - Şehid Mutahhari, Mecmuay-ı Asar, c.2, s.92-93
