PLEASE_WAIT
“Şeytan” kelimesi, insan, cin veya herhangi bir türden olan isyankâr, asi ve saptıran varlıklar için kullanılan genel bir isimdir. Kuran- Kerim’de şeytan kelimesi özel bir varlık için kullanılmamış, hatta şer, fitneci ve fesat çıkartan insanlar için de şeytan tabiri kullanılmıştır.
Buna göre, İnsani Şeytandan maksat, ilahi emirlere isyan etmeleri sonucu sapıklığa düşen ve başkalarını da sapıklığa düşürmeye çalışan insanlardır.
“Şeytan” kelimesi, uzakta olmak, uzak düşmek anlamında olan “şeten” kökünden gelmektedir. Şeytan, hayırlı işlerden ayrıldığı ve Allah’ın rahmetinden uzaklaştığı için bu isimle adlandırılmıştır.[1]
Şeytan kelimesi genel isim ve İblis kelimesi de özel isimdir. Yani, şeytan kelimesi, insan ve insan dışındaki, zararlı, saptıran, asi ve isyankâr olan her varlığa denir. İblis, Hz. Âdem(a.s.)’i kandıran ve şimdi de ordusuyla birlikte insanları saptırmaya çalışan şeytanın ismidir.[2]
Sıhah-ul Luğet şöyle diyor: İnsan, cin veya hayvanlardan olan, hak ve hakikatte yüz dönmüş dik kafalı her canlı şeytandır.[3]
Eziyet eden ve zarar veren bir varlığa şeytan denmesi, Kuran-Kerim’de şeytan kelimesinin kullanıldığı yerlerden birisidir. Doğru yoldan sapmış ve başkalarına zarar veren bir varlıktır. Kuran-Kerim’de şöyle gelmektedir: “Şeytan, içki ve kumarla, ancak aranıza düşmanlık ve kin sokmak; sizi Allah’ı anmaktan ve namazdan alıkoymak ister….”[4]
Kuran-Kerim’de şeytan kelimesi sadece özel bir varlık için değil hatta şer ve fesat çıkartan insanlar içinde kullanılmıştır. “İşte böyle biz her peygambere insan ve cin şeytanlarını düşman kıldık….”[5]
İblis’e de şeytan denmesinin sebebi, onun vücudunda olan fesat ve şerden dolayıdır.[6]
Şeytan kelimesi, mikroplar için dahi kullanılmıştır. “Evlerinizde, geceleri çöp bırakmayın; çünkü çöp şeytanın yeridir.”[7] Çöp zararlı hayvanlar ve haşerelerin birikme yeri olduğu için şeytan tabiri kullanılmıştır.
Bunlara ilave olarak, Allah-u Teala Kur’an-ı Kerim’in bir çok ayetlerinde nefsin isteklerine uymayı, hasedi, gazabı, tekebbürü, münafıkları ve….şeytan olarak adlandırmıştır.[8]
Şeytan kelimesinin değişik birçok anlamları vardır ve bunların en açığı da İblis ve onun ordusudur. Diğer bir örneği ise fesat çıkartan ve doğru yoldan saptıran insanlardır. Tabiî ki bazı konularda zararlı mikrop anlamında da kullanılmıştır.[9]
Başka bir anlatımla, şeytan kelimesi “şerli” anlamına gelen sıfat manasını taşımaktadır ve Kuaran-ı Kerim’de şeytan bu anlamda kullanılmıştır. Sadece bazen İblis hususunda ve bazen de şerliğin meleke haline geldiği şerli varlıklarda genel anlamında kullanılmıştır. Sonuç olarak şeytan, insanlar ve cinlerden olabilir ve şeytanlar arasında da şeytanlıkta yüksek dereceye sahip, seçkin ve öne çıkmış kimseler olabilir ve o da İblistir.[10]
Ama İblisin, melek mi yoksa cin mi olduğu hususunda ihtilaf vardır:
Bazı Kuran ayetlerinden, İblisin melek olduğu anlaşılmaktadır. “Hani meleklere, Âdem’e secde edin demiştik de iblisten başka bütün melekler secde etmişlerdi…”[11]
Başka bir ayette: “…İblis hariç olmak üzere, onlar hemen secde ettiler. İblis cinlerdendi; Rabbinin emrinden dışarı çıktı…”[12] Yani, İblis cinlerdendir. Ama yıllarca meleklerin safında ibadet ettiği için bu hitaba tabi tutulmuştur.[13]
Sonuç:
Şeytan kelimesi, hakka boyun eğmeyen, dik kafalı, fitne çıkaran ve doğru yoldan saptıran varlıklar için kullanılmaktadır ve insan, cin, hayvan veya her hangi bir türden olabilir. İnsani şeytandan maksat, bu sıfatları ve özellikleri taşıyan insanlardır.
Bu konuda daha fazla bilgi edinmek için şu konulara başvurabilirsiniz:
Şeytan ve Ölüm, s: 398, (site: 849); Şeytanın Nale ve Feryatları, s: 762 (site: 805); Şeytanın Yaratılış Felsefesi, s: 233 (site: 1752); Şeytanın Hedef ve Programları, s: 234.
--------------
[1] Mecme’-ul Bahreyn, Şeten sözcüğü.
[2] Şeriat Medari, Cafer, Kuran Kelimelerinin Şerhi ve Açıklaması, c: 2, s: 490; Bistuni, Muhammed, Kurana Göre Şeytanın Tanınması, s: 12.
[3] Sıhah-ul Luğet, Nun Babı, Eş-Şin Faslı, Şeten Sözcüğü, c: 5, s: 2144.
[4] Maide Suresi, 91. Ayet.
[5] En’am Suresi, 112. ayet.
[6] Bistuni, Muhammed, Kurana Göre Şeytanın Tanınması, s: 13–14.
[7] Rey Şehri, Muhammed, Mizan-ul Hikmet, c. 13, s: 6340.
[8] Musevi Garevi, Muhammed Cevat, Kuran’a Açısından İnsan, c: 2, 9. Bölüm, Şeytanın Kelimesinin Kullanıldığı Yerler, s: 327–398.
[9] Bistuni, Muhammed, Kurana Göre Şeytanın Tanınması, s: 13–14.
[10] Misbah Yezdi, Muhammed Taki, Kuran Maarifleri, c: 1–3, s: 297–298.
[11] Bakara Suresi, 34. Ayet.
[12] Kehf Suresi, 50. Ayet.
[13] Daha fazla bilgi için: Misbah Yezdi, Muhammed Taki, Kuran Maarifleri, c: 1–3, s: 298–299; Mutahhari, Mürteza, Kuranla Tanışma, c: 9, s: 185.
